हॅलो कृषी ऑनलाईन: एकेकाळी पशुवैद्यकीय डॉक्टर असलेले (Farmers Success Story) आंध्र प्रदेशातील डॉ. प्रदीप भीमराव पोळ (Dr. Pradeep Pol), हे आता रसायनविरहित केसर आंब्याची नैसर्गिक शेती (Kesar Mango Natural Farming) करणारे प्रगतशील शेतकरी झाले आहेत. नैसर्गिक आंब्याच्या शेतीतून त्यांनी वार्षिक उत्पन्न दीड लाख रुपयांवरून 3 लाख रुपये केले. त्याच्या शाश्वत पद्धतींमुळे आता आंब्याचे प्रीमियम उत्पादन तर मिळालेच परंतु ते इतर शेतकऱ्यांसाठी सुद्धा प्रेरणा बनले. जाणून घेऊ या त्यांची यशोगाथा (Farmers Success Story).
डॉक्टर प्रदीप भीमराव पोळ यांनी त्यांचा व्यवसाय पशुवैद्यकीय डॉक्टर म्हणून सुरु केला. प्राण्यांना बरे करताना त्यांना जाणीव झाली की शेतातील जमिनीची काळजी घेणे सुद्धा गरजेचे आहे. निकृष्ट मातीचे पुनरुज्जीवन करण्याच्या उद्देशाने, डॉ. पोळ यांनी नैसर्गिक शेती करण्याचे ठरविले. आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या श्री श्री नॅचरल फार्मिंग (Natural Farming) कार्यक्रमात सहभागी झाल्यानंतर 2010 मध्ये त्यांचा परिवर्तनवादी प्रवास सुरू झाला. या अनुभवाने त्याला जीवनाकडे पाहण्याचा एक नवीन दृष्टीकोन दिला (Farmers Success Story).
रसायनमुक्त शेतीकडे शिफ्ट
डॉ. पोळ रसायनमुक्त शेतीकडे वळल्याने त्यांच्या जमिनीचे आरोग्य तर सुधारलेच पण त्यांच्या जीवनमानातही लक्षणीय सुधारणा झाली आहे. पूर्वी, त्याच्या आंब्याच्या बागेत, रासायनिक खतांचा वापर होत होता यातून त्यांना वर्षाकाठी रु. 1.5 लाख उत्पन्न मिळत होते. निविष्ठांच्या उच्च खर्चामुळे त्यांना किरकोळ नफा मिळत होता. आज, त्यांनी 500 केसर आंब्याची झाडांची, संपूर्णपणे नैसर्गिक पद्धतीने लागवड केलेली आहे, यातून ते वर्षाकाठी 3 लाख रुपये नफा कमावतात. शाश्वत शेतीचा मुख्य फायदा यातून स्पष्ट होते (Farmers Success Story).
मातीचे आरोग्य पुनर्संचयित करणे आणि उत्पन्न वाढवणे
डॉ. पोळ त्याच्या शेतात तीन प्रकारच्या घरगुती जैविक खतांचा वापर करतात. यात जीवामृत, पाणी, शेण, गोमूत्र आणि चिखल मिसळून बनवलेले नैसर्गिक द्रव खत आणि दशपर्णी अर्क यांचा समावेश आहे. तसेच पाणी, गोमूत्र, शेण आणि कडुनिंब, हळद आणि मिरची यांसारख्या वनस्पतींच्या साहित्याचे आंबवलेले मिश्रण आणि गोमुत्र, ठिबक सिंचन प्रणालीद्वारे थेट जमिनीत दिले जाते. यामुळे मातीचे आरोग्य तर सुधारले शिवाय उत्पादन खर्चात बचत होऊन उत्पन्न वाढले.
दोन वर्षांत, डॉ. पोळ यांनी जमिनीची उत्पादकता दुप्पट केली, इनपुट खर्च जवळजवळ शून्यावर आणला आणि त्याच्या कमाईत लक्षणीय वाढ केली. त्याचे नैसर्गिकरित्या पिकवलेले आंबे आता 60-70 रुपयांच्या बाजारभावाच्या तुलनेत थेट ग्राहकांना 100-150 रुपये प्रति किलोग्रॅम या प्रीमियम दराने विकले जातात (Farmers Success Story).
पीक विविधता जोपासली
डॉ. पोळ हे त्यांच्या नैसर्गिक शेतीचे व्हिडिओ सोशल मीडियावर शेअर करतात, यामुळे त्यांच्या बद्दल विश्वासाहर्ता निर्माण होऊन त्यांचा ग्राहकवर्ग वाढलेला आहे. डॉ. पोळ केसर आंब्या व्यतिरिक्त शेतात ज्वारी, बाजरी, गहू आणि चना यांसारख्या पिकांची सुद्धा लागवड करतात. नैसर्गिक पद्धतीने शेती करत असल्यामुळे त्यांच्या उत्पादनांची प्रीमियम दराने विक्री होते.
शिवाय, जवळपासच्या अर्धा एकर शेतात त्यांनी चिंच, पेरू, पपई आणि नारळ यांसारखी फळझाडे लावली आहेत, ज्यामुळे त्यांना वर्षभर ताजी फळे मिळतात. त्याच्या सर्वांगीण दृष्टिकोनाने त्यांनी शेती समृद्ध आणि शाश्वत केलेली आहे (Farmers Success Story).
स्वदेशी पद्धतींचा प्रचार: A2 दूध आणि शुद्ध पाणी
डॉ पोळ खिल्लारी जातीसारख्या देशी गायींच्या A2 दुधाच्या वापरास प्रोत्साहन देतात, ज्याला आता अनेक गावकऱ्यांनी स्वीकारले आहे. नैसर्गिक पद्धतींकडे या बदलामुळे त्याच्या शेतात बदल झाला आहे आणि जवळच्या बोअरवेलमधील पाण्याची गुणवत्ता देखील सुधारली आहे.
कार्यशाळांच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना सक्षम केले
आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या श्री श्री ॲग्रिकल्चर ट्रस्ट अंतर्गत, डॉ. प्रदीप त्यांची शेती पद्धती शेअर करण्यासाठी कार्यशाळा घेतात. शेतकऱ्यांना नैसर्गिक शेती स्वीकारण्यासाठी प्रोत्साहित करतात. लहान शेतकरी रसायनविरहित शेती करून आर्थिक सुरक्षितता, आरोग्य मिळवू शकतात हे त्यांनी दाखवले आहे. डॉ पोळ यांचे हे केवळ वैयक्तिक यश नाही तर नैसर्गिक शेतीच्या माध्यमातून त्यांनी समाजाला सुद्धा सक्षम बनविले (Farmers Success Story).
