हॅलो कृषी ऑनलाईन: चांगल्या पगाराची कॉर्पोरेट नोकरी सोडून महाराष्ट्रातील कृष्णा नरवाडे (Farmers Success Story) या 28 वर्षीय तरुणाने नैसर्गिक शेती करायला सुरुवात केली.
महाराष्ट्रातील जालना जिल्ह्यातील (Jalna District) जेवळी गावातील कृष्णा (Farmers Success Story) सांगतो की वर्षानुवर्षे त्यांचा जिल्हा कोरडाच आहे. यामुळे गावातील पालक त्यांच्या मुलांना नोकरीसाठी शहरांमध्ये पाठवतात आणि शेतकरी इतर व्यवसायांकडे वळले आहेत.
कृष्णा नरवाडे (Krishna Narwade) यांनाही इतरांप्रमाणेच पदवी मिळवून शहरात चांगल्या पगाराची नोकरी करायची होती कारण शहरात दिवसभर पाणी असते. हे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी सिव्हिल इंजिनीअरिंगची पदवी मिळवणे हा पर्याय त्याने निवडला. परंतु त्याच्या आयुष्याला एक अभूतपूर्व वळण लागेल याची त्याला फारशी कल्पना नव्हती.
2017 मध्ये, डिप्लोमाच्या शेवटच्या वर्षात, कृष्णा नरवाडे यांनी आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या (Art Of Living) युवा नेतृत्व प्रशिक्षण कार्यक्रमात प्रथमच नैसर्गिक शेतीची संकल्पना (Farmers Success Story) पाहिली. आर्ट ऑफ लिव्हिंग हे शेतीच्या बहुआयामी दृष्टिकोनावर काम करत असल्याचे त्याच्या लक्षात आले. ही संस्था लातूरमधील जलस्रोतांचे पुनरुज्जीवन करण्याच्या दिशेने काम करत आहे, तसेच शेतकरी आणि तरुणांना नैसर्गिक शेती शिकवत आहे जेणेकरून लातूरला पाणीसाठ्यात वाढ होईल. जवळपास शून्य निविष्ठा खर्च जमिनीचे आरोग्य पुनरुज्जीवित करणे आरोग्यदायी पीक घेऊन कर्जाच्या दुष्टचक्रापासून शेतकर्‍यांना (Farmers) मुक्त करणे व शेतीद्वारे समृद्धी आणणे हे या संस्थेचे उद्दिष्ट आहे.
यातून कृष्णा यांना प्रेरणा मिळाली आणि त्याने नैसर्गिक शेती (Natural Farming) करण्याचा निर्णय घेतला. त्याचे मित्र नोकरीसाठी पुणे किंवा मुंबई येथे स्थलांतरित झाले. परंतु कृष्णा शेती करण्यासाठी आशावादी होता. 4 एकर जमिनीवर त्याने शेतीचे प्रयोग (Farmers Success Story) सुरू केले.
नैसर्गिक शेतीत आपले कौशल्य आणि प्रशिक्षण लागू केल्यानंतर, पूर्वीच्या 50,000 रूपयांच्या उत्पन्नाच्या तुलनेत केवळ एका वर्षात शेतीतून त्याला 3 लाख रूपयांचे उत्पन्न (Farmers Success Story) मिळाले. “शेतीतून इतके पैसे मिळतील असे कोणालाच वाटले नव्हते. शहरात राहणारे आणि काम करणारे त्याचे मित्र त्यांच्या पहिल्या वर्षात यापैकी निम्मी रक्कम कमावत होते.”
दरम्यान, कृष्णा आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या नदी पुनरुज्जीवन प्रकल्पातही (River Revitalization Project) सामील झाला ज्याने पावसाच्या पाण्याचा प्रवाह थांबवण्यासाठी आणि भूजल पातळी वाढवण्यासाठी रिचार्ज स्ट्रक्चर्सद्वारे बोअरवेलमधील पाण्याची पातळी वाढवली. या प्रकल्पाद्वारे शेतकऱ्यांच्या चेहर्‍यावर येणारे आनंदाचे हास्य आणि या प्रकल्पाद्वारे होणारे प्रचंड परिवर्तन हे त्याच्यासाठी प्रेरणादायी होते. त्याची पुढच्या पिढीला आता 24 तास चालू असलेल्या नळांसाठी शहरांकडे धावावे लागणार नाही याचे समाधान त्याला होते.
कोरड्या पडलेल्या तलावाचे पुनरुज्जीवन (Farmers Success Story)
प्रकल्पाच्या कार्यकाळातील त्याचा सर्वात आनंदाचा क्षण होता जेव्हा त्याच्या टीमने 25 वर्षांपासून कोरड्या पडलेल्या तलावाचे पुनरुज्जीवन केले. गावकऱ्यांना इतका आनंद झाला की त्यांना तलावाचे नाव कृष्णा या त्याच्या नावावर ठेवले. एकेकाळी नापीक असलेल्या 4 एकर जमिनीवर कृष्णा आता शेती करतो.
सुरुवातीला शेतीची माती सुपीक बनवण्यासाठी आणि पुरेसा नफा मिळवण्यासाठी खूप धडपड केली रासायनिक कीटकनाशके आणि खतांच्या वापरामुळे जवळजवळ निरुपयोगी बनलेल्या मातीचे आरोग्य चांगले करण्यासाठी त्याला फक्त काही महिने लागले. पण आता तो स्वावलंबी आहे.
कृष्णाला दरवर्षी 3 लाख रुपये नफा होतो. नैसर्गिक शेती म्हणजे रसायनांचा वापर हळूहळू कमी होणे आणि त्यांच्या जागी तितक्याच शक्तिशाली नैसर्गिक निविष्ठांचा समावेश करणे हे आहे. कृष्णा त्याचे गुरू महादेव गोमारे (द आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे ज्येष्ठ नैसर्गिक शेती तज्ञ) यांच्या मार्गदर्शनाखाली बहु-पीक आणि कृषी वनीकरण करतो (Farmers Success Story).
हे जग राहण्यासाठी एक चांगले ठिकाण बनवण्यासाठी नैसर्गिक शेती तंत्रांबद्दल जागरूकता पसरवणे हे त्यांचे ध्येय आहे. “मला माझ्या सभोवतालच्या लोकांना शक्य तितके परत द्यायचे आहे आणि माझ्या सहकारी शेतकर्‍यांना आनंदी आणि निरोगी बनवायचे आहे.” असे कृष्णा सांगतो.
