हॅलो कृषी ऑनलाईन : भारतातील शेती ही खूप जुनी आणि जुनी परंपरा आहे, थोडक्यात सांगायचे तर हा भारतीय संस्कृतीचा एक अविभाज्य भाग आहे, पण ही परंपरा टिकवून ठेवण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे योग्य आणि उत्कृष्ट माहिती असणे अत्यंत आवश्यक आहे. ज्याचा सध्या फार अभाव आहे. पण आजचा लेख आपल्या शेतकरी बांधवांसाठी खूप फायदेशीर ठरेल, कारण आजच्या लेखात आम्ही शेतकऱ्यांना रब्बी पिकात अधिक उत्पादन घेण्यासाठी काही महत्त्वाच्या टिप्स देणार आहोत.
१)खोल नांगरणी
अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी, प्रथम शेत नांगरणे आणि त्याच्या नांगरणीसाठी शेतात ट्रॅक्टर, रोटाव्हेटर, कल्टीव्हेटर इत्यादी उपकरणे वापरणे फार महत्वाचे आहे. याच्या मदतीने शेताची तयारी कमी मेहनत आणि कमी वेळेत करता येते.
२)वेळेवर पेरणी करा
रब्बी पिकांची पेरणी काही दिवसांनी सुरू होईल, त्यामुळे चांगले उत्पादन घेण्यासाठी वेळेवर पेरणी करणे गरजेचे आहे. पेरणी योग्य वेळी न केल्यास उत्पादनावर परिणाम होतो.
३)पेरणीपूर्वी बियाण्यांवर प्रक्रिया करा
पेरणीपूर्वी बियाण्याची प्रक्रिया करणे आवश्यक आहे, कारण बियांमध्ये कोणत्याही प्रकारचे रोग असल्यास त्यामुळे झाडाची वाढ होण्यास खूप अडचण येते, परंतु बियाण्यांवर प्रक्रिया केल्यावर पीक चांगले होते आणि रोगांची भीती कमी होते.
४)चांगल्या प्रतीचे बियाणे पेरा
पेरणीपूर्वी हे लक्षात घेतले पाहिजे की चांगल्या प्रतीचे बियाणे असावे जेणेकरून जास्तीत जास्त उत्पादन घेता येईल. याशिवाय तुमची फसवणूक होऊ नये म्हणून विश्वासू दुकानदारांकडूनच बियाणे खरेदी करा. चांगल्या दर्जाच्या बियाण्यांबद्दल बोलायचे झाले तर सामान्य बियाण्यांपेक्षा २० ते २५ टक्के अधिक उत्पादन मिळते.
५)कडधान्य तेलबिया पिकांमध्ये जिप्समचा वापर करता येतो
कडधान्य आणि तेलबिया पिकांमध्ये जिप्समचा वापर करून चांगले पीक घेता येते. पेरणीपूर्वी 250 किलो प्रति हेक्‍टरी या प्रमाणात पेरणी करावी. जिप्समच्या फायद्यांबद्दल सांगायचे तर ते धान्य चमकदार बनवते आणि 10 ते 15 टक्के अधिक उत्पादन देते.
६)बियांमध्ये योग्य अंतर ठेवा
पीक पेरणीच्या वेळी, बियांमधील योग्य अंतर आणि ते सलग पेरणे फार महत्वाचे आहे, कारण कोणत्याही बियाण्यास विशिष्ट जागा आणि पोषण आवश्यक असते. रोपापासून रोपापर्यंत योग्य अंतर असल्याने पिकाला चांगले उत्पादन मिळून अधिक उत्पादन मिळणे फायद्याचे ठरेल.
७)पीक रोटेशनकडे लक्ष ठेवा
शेतातील खत शक्ती अबाधित ठेवण्यासाठी पीक फेरपालट लक्षात ठेवा, म्हणजेच पिकांची आळीपाळीने पेरणी करावी. पिकांची आळीपाळीने पेरणी केल्यास पिकावर किडींचा प्रादुर्भाव कमी होतो. रब्बी हंगामात – गहू, बार्ली, हरभरा, मोहरी, वाटाणा, बरसीन, हिरवा चारा, मसूर, बटाटा, मोहरी , तंबाखू, लाही, ओट या पिकांच्या आवर्तनाचा अवलंब करता येतो.
८)आंतरपीक
शेतीमध्ये अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी अनेक प्रकारच्या तंत्रांचा अवलंब केला जातो, त्यापैकी आंतरपीक ही एक पद्धत आहे. या तंत्रात एकाच शेतात दोन किंवा अधिक पिके पेरली जातात. आंतरपीक घेण्याचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे पीक निकामी होण्याचा धोका कमी असतो, म्हणजेच गहू आणि हरभरा यांची एकत्रित लागवड केल्यास एका पिकाच्या अपयशाची भरपाई दुसऱ्या पीकातून होते. त्यामुळे अधिक उत्पादन घेण्यासाठी आंतरपीक अत्यंत फायदेशीर ठरते.
९)स्प्रिंकलर आणि ठिबक सिंचन पद्धती वापरा
सिंचनासाठी स्प्रिंकलर आणि ठिबक सिंचन पद्धती वापरा जेणेकरून पिकाला आवश्यक तेवढे पाणी मिळेल. यामुळे एकीकडे कमी पाण्यात जास्त सिंचन शक्य होईल, तर थेंब-थेंब पाण्याचाही वापर करता येईल.
१०)मित्र कीटकांचे सौरक्षण
कृषी तज्ज्ञांच्या मते, शेतात अनेक प्रकारच्या अनुकूल कीटक आहेत, म्हणजेच पिकाला हानी न पोहोचवणारे कीटक आहेत.प्रेइंग मॅन्टिस, इंद्रागोफ्रिंग, ड्रॅगन फ्लाय, किशोरी माखी, झिंगूर, ग्राउंड व्हिटील, रोल व्हिटील, मिडो ग्रासॉपर, वॉटर बग, मिरीड बग, हे सर्व अनुकूल कीटक आहेत, जे पिकांमध्ये आणि भाज्यांमध्ये आढळतात. ते अळ्या, लहान मुले आणि प्रौढांना नैसर्गिकरित्या खाऊन हानिकारक कीटकांवर नियंत्रण ठेवतात.
