हॅलो कृषी ऑनलाईन: नोव्हेंबर महिन्यात देशातील तांदूळ साठा (India’s Rice Inventories) 29.7 दशलक्ष मेट्रिक टन या आतापर्यंतच्या सार्वकालिक उच्चांकावर पोहोचला आहे. हा उच्चांकी तांदूळ साठा सरकारच्या उद्दिष्टाच्या जवळपास तिप्पट आहे. गेल्या दोन वर्षांत निर्यातीवर लादलेल्या निर्बंधांमुळे (Export Curbs) स्थानिक पुरवठा वाढलेला आहे.
उच्च तांदूळ साठ्यामुळे (India’s Rice Inventories) आता जगातील सर्वात मोठ्या तांदूळ निर्यातदार (Biggest Rice Exporter) असलेल्या आपल्या देशाला आता देशांतर्गत पुरवठ्याची चिंता न करता इतर देशात निर्यात करण्यासाठी शिपमेंटला चालना मिळेल जी गेल्या वर्षी मर्यादित होती.
या महिन्याच्या सुरुवातीस राज्याच्या अन्नधान्यांमध्ये तांदळाचा साठा (India’s Rice Inventories) 29.7 दशलक्ष टन होता, जो एका वर्षापूर्वीच्या तुलनेत 48.5% जास्त आहे. सध्या देशात धान्याचे कोठार भरभरून वाहत असून भारतीय शेतकऱ्यांनी यंदाच्या उन्हाळी हंगामात 120 दशलक्ष टन तांदळाची विक्रमी कापणी केली आहे जे एकूण तांदूळ उत्पादनाच्या (Rice Production) जवळपास 85% आहे. नवीन पीक येताच, भारतीय अन्न महामंडळ (FCI) मधील साठा – राज्याचा साठा – येत्या काही महिन्यांत आणखी वाढणार आहे, ज्यामुळे जगातील दुसऱ्या-सर्वात मोठ्या तांदूळ उत्पादकामध्ये साठवणुकीची चिंता वाढेल.
एफसीआयने 1 ऑक्टोबरपासून सुरू झालेल्या विपणन वर्षात 48.5 दशलक्ष टन नवीन उन्हाळी-पेरलेले तांदूळ खरेदी करणे अपेक्षित आहे, जे 2023-24 मध्ये शेतकऱ्यांकडून 46.3 दशलक्ष टन खरेदी केले होते.
तांदळाचा साठा (India’s Rice Inventories) मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे आणि नवीन हंगामात बंपर उत्पादनामुळेच स्टॉकची पातळी वाढेल अशी पूर्ण शक्यता आहे. यंदाच्या मोसमी पावसानेही शेतकऱ्यांनी तांदळाचे लागवड क्षेत्र वाढविले आहे.
गेल्या वर्षी कमी झालेल्या मॉन्सूनमुळे देशाने तांदूळ निर्यातीवर निर्बंध लादले होते. तथापि, नवी दिल्लीने यावर्षी 100% तुटलेला तांदूळ वगळता सर्व ग्रेडच्या तांदळाच्या निर्यातीला परवानगी दिली आहे. निर्यातीवरील अंकुश हटवल्याने येत्या काही महिन्यांत निर्यातीला गती मिळेल आणि तांदूळ खरेदीसाठी सरकारचा दबाव कमी होईल, असे निर्यातदारांना वाटते.
भारतातील पंजाब आणि हरियाणा या ब्रेडबास्केट राज्यांतील (India’s breadbasket states) शेतकरी तक्रार करतात की FCI ने साठवणुकीच्या समस्यांमुळे नवीन हंगामाच्या तांदूळ पिकाची खरेदी मंदावली आहे, ज्यामुळे उत्पादकांना घाऊक धान्य बाजारात थांबावे लागत आहे. घाऊक बाजारात तांदळाचा साठा (India’s Rice Inventories) वाढला आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले आहे, असे पंजाबमधील शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे.
यामुळे शेतकऱ्यांना जास्तीचा खर्च करावा लागतो कारण त्यांना त्यांची पिके ट्रॅक्टर ट्रॉलीवर भरून बाजारपेठेत थांबावे लागते आणि उघड्यावर बराच वेळ उशीर केल्याने पीक खराब होऊ शकते. घाऊक बाजारात होणारा विलंब पाहता, काही शेतकऱ्यांनी त्यांच्या पिकाची कापणीही केली नाही.
