हॅलो कृषी ऑनलाईन : भारतातील बहुतेक शेतकरी पारंपारिक शेती (Jackfruit Farming) सोडून अपारंपारिक शेतीकडे जाण्यास प्राधान्य देत असून आणि त्यात यशस्वी देखील होत आहेत. याशिवाय शेतकऱ्यांना त्यातून चांगले उत्पन्न देखील मिळवत आहेत. कमी वेळेत अधिक नफा मिळविण्यासाठी देशातील शेतकरी भाजीपाला लागवडीला प्राधान्य देतात. यामध्ये फणस लागवडीचाही समावेश असून, त्याची लागवड करून शेतकरी कमी वेळात चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. फणसमध्ये (Jackfruit Farming) अनेक प्रकारचे पौष्टिक घटक आढळतात. जे शरीरासाठी खूप फायदेशीर मानले जातात.
फणसाची लागवड (Jackfruit Farming)
फणसाच्या झाडाची उंची 8 ते 15 मीटर असून, वसंत ऋतूपासून फळधारणा (Jackfruit Farming) सुरू होते. आणि पावसाळ्यापर्यंत फळे देतात. त्याचे झाड आकाराने लहान व मध्यम असून ते बरेच पसरलेले आहे. फणसाची भाजी देखील केली जाते, जी सर्वोत्तम भाजी मानली जाते. शेतकऱ्यांना वर्षभरात 80 ते 90 फळे मिळतात. या झाडापासून मिळणाऱ्या फळाचा रंग गडद हिरवा असून, त्याचा आकार गोल असतो. फणसाच्या बियांचा भाग मऊ असल्यामुळे त्याची फळे पिकण्यास जास्त वेळ लागतो.
योग्य माती आणि हवामान
शेतकरी कोणत्याही प्रकारच्या जमिनीत फणसाची लागवड करू शकतात. परंतु वालुकामय व चिकणमाती जमीन त्यासाठी योग्य मानली जाते. हे एक उष्णकटिबंधीय फळ आहे. कारण ते आर्द्र आणि कोरड्या दोन्ही हवामानात तयार केले जाऊ शकते. फणस लागवडीला जास्त पाणी लागत नाही. याच्या पिकाला जास्त सिंचनाची गरज नसते, जास्त पाणी दिल्याने त्याचे पीकही नष्ट होऊ शकते. त्याची मुळे पाणी शोषण्यास सक्षम नसतात, म्हणून शेतकऱ्यांना त्याच्या शेतात पाण्याचा निचरा योग्य प्रकारे करावा लागतो.
सुधारित फणस जाती
- रसाळ
- खाजवा
- सिंगापूर
- गुलाबी
- रुद्राक्षी
फणसाचे रोप कसे लावायचे?
या वनस्पतीची लागवड करण्यापूर्वी तुम्हाला पिकलेल्या फणसातून बिया काढाव्या लागतील. पेरणीसाठी सुपीक मातीची निवड करावी लागते. पेरणीपूर्वी सेंद्रिय खत आणि इतर खते जमिनीत चांगली मिसळावी लागतात, जेणेकरून त्याची योग्य मशागत करता येईल. पेरणीनंतर लगेच पाण्याची फवारणी करावी लागते. पेरणीनंतर रोपाची 1 वर्ष काळजी घ्यावी लागते.
खत व्यवस्थापन
फणसच्या झाडाला दरवर्षी फळे येतात. त्यामुळे झाडाची सुपीकता व उत्पादकता चांगली राहण्यासाठी वेळोवेळी खताचा वापर करावा लागतो. शेतकरी त्यांच्या शेतात शेणखत, युरिया, पोटॅश आणि फॉस्फरस यांसारखी खते टाकू शकतात. झाडाचा आकार जसजसा वाढतो तसतसे त्याचे खतही वाढवावे लागते. या झाडाला खत घालण्यासाठी एक खड्डा तयार केला जातो ज्यामध्ये खत टाकले जाते.
कीटक आणि रोग
फणस पिकावर कीड व रोग येण्याचे मुख्य कारण म्हणजे वेळेवर खत न देणे आणि कमी पाणी देणे. याशिवाय फणसाच्या शेतातील ओलावा हे देखील रोगाचे प्रमुख कारण असू शकते. अनेक वेळा पिकाला जास्त सिंचन आणि अतिवृष्टीमुळे शेतात ओलावा निर्माण होतो, ज्यामुळे पिकाच्या उत्पादकतेवर परिणाम होतो.
