हॅलो कृषी ऑनलाईन : राज्यासह देशभरात सेंद्रिय शेती (Organic Fertilizers) करणारे शेतकरी अनेक प्रकारच्या सेंद्रिय खतांचा वापर करतात. आतापर्यंत सेंद्रिय खतांच्या यादीत फक्त शेणखत, गांडुळ खत आणि कडुनिंबापासून बनवलेले हिरवे खत यांचा समावेश होता. परंतु भाजीपाला पिकांना पूर्ण पोषण देणारे ‘बर्कले खत’ हे शेतकऱ्यांमध्ये प्रसिद्ध होत आहे. हे सेंद्रिय खत अमेरिकेतील बर्कले येथील कॅलिफोर्निया विद्यापीठाचे उत्पादन आहे. जे राज्यासह देशभरातील शेतकऱ्यांमध्ये फारच लोकप्रिय आहे. भाज्यांच्या वापरामुळे त्याचा दर्जा चांगलाच वाढला आहे.
तीन थरांचा असतो समावेश (Organic Fertilizers For Farmers)
अनेक स्वयंसेवी संस्था शेतकऱ्यांना बर्कले खत (Organic Fertilizers) बनवण्यासाठी प्रशिक्षण देत आहेत. सुक्या आणि हिरव्या कृषी कचऱ्यापासून बनवलेले हे खत सध्या फक्त भाजीपाला शेतीसाठी वापरले जात आहे. जर बर्कले कंपोस्ट योग्य प्रकारे तयार केले तर ते फक्त 18 दिवसात तयार होते. ते तयार करण्यासाठी शेती आणि स्वयंपाकघरातील कचरा देखील वापरता येतो. तीन थरांचा टॉवर बनवून बर्कले कंपोस्ट तयार केले जाते.
असे बनवा बर्कले खत
बर्कले खत तयार करताना पहिला थर बायो-डिग्रेडेबल वेस्टचा असतो. दुसऱ्या थरात हिरवे गवत आणि पानांचा हिरवा शेतातील कचरा आणि सुका चारा वापरला जातो. तिसर्‍या थरात शेणखत टाकले जाते, त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते. बर्कले खत बनवताना ही तिन्ही साधने आळीपाळीने जमिनीवर टाकून गोलाकारपणात जाड थर लावून टॉवर उभारला जातो. हे खत तयार करण्यासाठी 5 ते 8 सेंद्रिय थर टाकल्यानंतर पाण्याची फवारणी केली जाते, जेणेकरून खताचा मनोरा शाबूत राहतो. सेंद्रिय कचऱ्यापासून टॉवर बनवल्यानंतर ते प्लास्टिकच्या शीटने झाकले जाते आणि 18 दिवसांनी कंपोस्ट खत तयार होते.
18 दिवसांपर्यंत काळजी महत्वाची
बर्कले कंपोस्ट तयार करताना हे खत पावसापासून आणि पाण्यापासून 18 दिवसांपर्यंत वाचवा. जेणेकरून कुजण्याची प्रक्रिया योग्य प्रकारे करता येईल. हे सेंद्रिय खत अवघ्या 18 दिवसांत तयार होते. यामुळेच व्यावसायिक आणि वैयक्तिक गरजांनुसार वर्षातून अनेक वेळा ते बनवता आणि विकता येते. हे खत लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकरी तसेच पशुपालकांसाठी फायदेशीर ठरते. याशिवाय त्याची विक्री करून शेतकऱ्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळते आणि वैयक्तिक शेतीच्या गरजाही पूर्ण होतात.
