हॅलो कृषी ऑनलाईन: शेतीसोबतच (Pineapple leaf Fodder) पशुपालन (Animal Husbandry) करून शेतकरी आपले उत्पन्न वाढवू शकतात. यासाठी शासनाकडून अनेक प्रकारच्या योजना राबविण्यात येत असून त्यातून त्यांना लाभ मिळत आहे. भारतातील दुधाचे उत्पादन दुधाच्या मागणीच्या प्रमाणात कमी असल्याने देशातील दुधाचे उत्पादन वाढविण्याच्या दिशेने सरकार प्रयत्नशील आहे. दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी शेतकरी हंगामानुसार जनावरांना हिरवा व सुका चाराही (Animal Fodder) देतात. परंतु पौष्टिक चाऱ्याच्या कमतरतेमुळे (Fodder Shortage) जनावरांच्या दूध उत्पादनावर(Milk Production) परिणाम होत आहे. दुभत्या जनावरांना कोणत्याही प्रकारचा चारा देता येत नाही, कारण त्यांची दूध उत्पादन करण्याची क्षमता चाऱ्यावर अवलंबून असते. अशा परिस्थितीत जनावरांचे दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी त्यांना पोषक चारा देणे अत्यंत गरजेचे आहे. ही बाब लक्षात घेऊन भारतीय कृषी संशोधन परिषदेने (आयसीएआर) अननसाच्या पानांपासून पौष्टिक चारा (Pineapple leaf Fodder) बनवण्याची पद्धत सुचवली आहे, ज्यामुळे जनावरांचे दूध उत्पादन एक ते दीड किलोने वाढू शकते. विशेष म्हणजे हा चारा जनावरांच्या आरोग्यासाठी तर चांगला आहेच पण दुधाचे प्रमाण वाढवण्यासही उपयुक्त आहे.
जनावरांच्या चाऱ्यात अननसाच्या पानांचा वापर (Pineapple leaf Fodder)
भारतीय कृषी संशोधन परिषदेच्या म्हणण्यानुसार अननसाची पाने शास्त्रोक्त पद्धतीने जतन करून चारा बनवता येतो. या चाऱ्याला टोटल मिक्स्ड रेशन (TMR) म्हणतात. या एकूण मिश्र रेशनमध्ये अनेक खाद्यपदार्थ एकत्र मिसळून जनावरांना खायला दिले जातात. टीएमआरमध्ये चाऱ्यासोबत संपूर्ण कापूस सरकी, धान्ये, प्रथिने, खनिजे आणि जीवनसत्त्वे मिसळून गायी आणि म्हशी दुभत्या जनावरांसाठी खाद्य तयार केले जातात. याप्रमाणेच अननसाच्या पानांचाही टीएमआर पशुखाद्य (Pineapple leaf Fodder) तयार करण्यासाठी वापर केला जाऊ शकतो. केरळमधील एर्नाकुलममध्ये अननसाच्या पानांचा वापर जनावरांचा चारा बनवण्यासाठी केला जात आहे. केरळमध्ये अननसाची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. अशा परिस्थितीत जनावरांचा चारा बनवण्यासाठी त्याची पाने वापरली जात आहेत.
अननसाच्या पानांपासून जनावरांसाठी पौष्टिक चारा कसा बनवायचा (Pineapple leaf Fodder)
ICAR नुसार, सर्वप्रथम अननसाच्या पानांची वर्गवारी करावी. कापलेली किंवा खराब झालेली पाने त्यातून काढून टाकावीत. आता फक्त 100 किलो चांगली पाने घ्या आणि त्यात 2 किलो गूळ मिसळा. या मिश्रणात अर्धा किलो मीठ देखील घालायचे आहे. आता हे संपूर्ण मिश्रण हवाबंद भांड्यात बंद करून ठेवावे. हा टीएमआर काही दिवसात तयार होईल. हा जनावरांसाठी अत्यंत सकस चारा असल्याचे सांगितले जाते.
अननसाच्या पानांचा चारा जनावरांना किती प्रमाणात द्यावा?
अननसापासून तयार केलेला हा चारा (Pineapple leaf Fodder) जनावरांना एका दिवसात 5 ते 10 किलो खाऊ घालू शकतो. त्याचे प्रमाण वाढवण्यासाठी त्यात अधिक गवत वगैरे घालता येईल. या टीएमआरमध्ये गवत, कोरडा चारा आणि धान्य मिसळून तुम्ही तुमच्या जनावरांना खाऊ शकता.
अननसाच्या पानांचा चारा खाऊन दुधाचे प्रमाण किती वाढवता येते?
अननसात व्हिटॅमिन सी मुबलक प्रमाणात असते. याशिवाय यामध्ये व्हिटॅमिन ए, बी6, ई आणि के देखील असते. यामध्ये कॅल्शियम, फोलेट, लोह, मॅग्नेशियम, फॉस्फरस, पोटॅशियम आणि झिंक असते. त्यात पोषक तत्वे मुबलक प्रमाणात आढळतात. अशाप्रकारे, त्याच्या पानांमध्ये देखील भरपूर पोषक असतात जे प्राण्यांच्या आरोग्यासाठी चांगले असतात. अननसाची पाने चारा म्हणून दिल्यास जनावरांचे आरोग्य चांगले राहते आणि त्याची दूध देण्याची क्षमताही वाढते. अननसाच्या पानांचा चारा दिल्यास जनावरांचे दूध उत्पादन एक ते दीड लिटरने वाढू शकते, असे सांगितले जात आहे. त्याचबरोबर दुधातील फॅटचे प्रमाणही 0.3 ते 0.5 टक्क्यांनी वाढू शकते. एकंदरीत अननसाच्या पानांपासून बनवलेला चारा (Pineapple leaf Fodder) हा जनावरांसाठी उत्कृष्ट चारा ठरू शकतो.
