हॅलो कृषी ऑनलाईन: परिस्थिती कधी कोणाला कोणता व्यवसाय (Success Story) करायला भाग पाडेल हे सांगता येत नाही. असंच काहीतरी घडलंय बिहारच्या क्रीडापटू सोबत.
बिहारच्या (Bihar Farmer) गया जिल्ह्यातील 34 वर्षीय श्रीनिवास कुमार यांनी 2009 मध्ये पदवीचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर ॲथलीट (Athlete) म्हणून आपला ठसा उमटवला. मात्र वडीलांच्या आकस्मिक निधनानंतर त्यांच्या कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती ढासळू लागली आणि त्यांना घराची जबाबदारी घ्यावी लागली (Success Story).
घरच्या आर्थिक परिस्थितीमुळे शेतकरी श्रीनिवास यांनी त्यांच्या वडिलोपार्जित 10 एकर जमिनीत पारंपरिक पद्धतीने भात आणि गहू या पिकांची लागवड करण्यास सुरुवात केली.
शेतीबद्दल फारशी माहिती आणि ज्ञान नसल्यामुळे शेतकरी श्रीनिवास यांना उत्पादन आणि उत्पन्ना अभावी खूप निराश वाटू लागले. मग एके दिवशी त्यांनी गांडूळ खताबद्दल (Vermi Compost) ऐकले आणि विशिष्ट माहितीसाठी कृषी विज्ञान केंद्र, मानपूरच्या शास्त्रज्ञांशी संपर्क साधला. तेथे गांडूळ खताचे प्रशिक्षण घेऊन काम सुरू करण्याचा सल्ला केंद्राकडून देण्यात आला. अशा प्रकारे, 2013 मध्ये, बिहार सरकारकडून अनुदानित दराने 24 कायम गांडूळ आणि 100 पृष्ठभाग पद्धतीमध्ये गांडूळ खत तयार (Vermi Compost Business) करण्यास सुरुवात केली (Success Story).
शासनाच्या मदतीने गांडूळ खत बनवण्यास सुरुवात केली
गांडूळ खत बनवताना शेतकरी श्रीनिवास यांना गांडूळ खत उत्पादन (Vermi Compost Production) तंत्रज्ञानाची माहिती नसणे, योग्य व्यवस्थापनाचा अभाव, बाजारपेठेचा अभाव, रास्त भाव न मिळणे आदी अनेक समस्यांना सामोरा जावे लागले. 2013 मध्ये शेतकरी श्रीनिवास यांनी राज्य सरकारच्या मदतीने 24 कायम गांडूळ आणि 100 पृष्ठभाग पद्धतीने गांडूळ खत तयार करण्यास सुरुवात केली. या कामात कृषी विज्ञान केंद्र (KVK), मानपूर यांनी वेळोवेळी आवश्यकतेनुसार प्रशिक्षण व तांत्रिक सहाय्य दिले, ज्यामुळे ते एक यशस्वी गांडूळ खत उत्पादक बनू शकले (Success Story).
फर्म नोंदणीकृत केले
शेतकरी श्रीनिवास यांनी सत्यम ऑरगॅनिक (Satyam Organic) या नावाने त्याच्या फर्मची नोंदणी केली आहे आणि खताचे पोषण मूल्य वाढविण्यासाठी वॉटर हायसिंथ (जे त्यांच्या फर्मच्या परिसरात मुबलक प्रमाणात आढळते) तसेच जैव खताचा वापर करतात. गांडुळांशिवाय इतर बागायती पिकांमधूनही त्यांना चांगले उत्पन्न मिळत आहे. 24 फिक्स बेड (Vermicompost Bed) आणि 100 सरफेस पद्धतीने गांडूळ खताचे उत्पादन सुरू केल्याने त्यांच्या उत्पन्नात वाढ झाली, ज्यामुळे त्यांची विक्री आणखी वाढण्यास प्रोत्साहन मिळाले आणि त्यांनी जैव खते (Organic Fertilizer) व इतर वापरून चांगल्या दर्जाचे कंपोस्ट खत तयार करण्यास सुरुवात केली आणि त्यांच्या विक्रीत वाढ झाल्यामुळे उत्पन्न सुद्धा वाढले (Success Story).
वार्षिक कमाई 20 लाखांपेक्षा जास्त
शेतकरी श्रीनिवास यांना सन 2024 मध्ये पंतप्रधान स्वयंरोजगार निर्मिती कार्यक्रमांतर्गत गांडूळ खत उत्पादन आणि फुलांच्या रोपवाटिका व्यवसायाच्या विस्तारासाठी 10 लाख रूपयांची आर्थिक मदत मिळाली. सध्या गांडूळखता बरोबरच फुलांच्या रोपवाटिकेचा व्यवसाय करून त्यांनी जिल्ह्यात स्वत:ची वेगळी ओळख निर्माण केली आहे. सध्या, शेतकरी श्रीनिवास दर्जेदार गांडूळ खत उत्पादन, फुलांची रोपवाटिका आणि गायींचे पालन (10 गायी) यातून वार्षिक 20 लाखांपेक्षा जास्त नफा (Success Story) कमावत आहेत.
राजभवन, बिहार यांनी आयोजित केलेल्या उद्यान प्रदर्शनात श्रीनिवास यांना द्वितीय पारितोषिकही मिळाले आहे.
