हॅलो कृषी ऑनलाईन: महाराष्ट्रातील लातूर जिल्ह्यातील महादेव गोमारे हे शेतकरी (Success Story) हे नाविन्यपूर्ण गंगा माँ मॉडेलद्वारे (Ganga Maa Model) भाजीपाला उत्पादनाच्या वेगळ्या पद्धतीचा (Vegetable Cultivation Method) अवलंब करून भारतातील ग्रामीण महिलांचे सक्षमीकरण करत आहेत (Success Story). या मॉडेलमध्ये विविध भाजीपाला लावण्यासाठी 7 केंद्रीभूत वर्तुळे आणि वेलवर्गीय भाज्यांसाठी बांबूच्या छत तयार केले जाते.
आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे नैसर्गिक शेती तज्ज्ञ (Natural Farming Expert) महादेव गोमारे (Mahadev Gomare) यांनी विकसित केलेले माँ गंगा न्यूट्रिशन गार्डन मॉडेल महाराष्ट्रातील लातूर जिल्ह्यात भाजीपाला उत्पादनात क्रांती घडवत आहे. शेतीचा हा क्रांतिकारक दृष्टीकोन नैसर्गिक तत्त्वांवर आधारित आहे. ग्रामीण भारतातील हा अभिनव उपक्रम गरीब आणि आदिवासी महिलांचे (Poor And Tribal Women) जीवन बदलत आहे (Success Story).
पोषण गार्डन मॉडेल काय आहे?
हे मॉडेल अंदाजे 750 चौरस मीटर (एक गुंठा) आकाराच्या जमिनीच्या भूखंडासाठी डिझाइन केले आहे. या मॉडेलचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे यातून दररोज ताज्या, पौष्टिक समृद्ध आणि निरोगी भाज्यांची लागवड करता येते.
या मॉडेलमध्ये सात केंद्रित वर्तुळे असतात. वेगवेगळ्या भाज्या पिकवण्यासाठी आठवड्याच्या सात दिवसांनुसार या सात विभागांची विभागणी केली आहे.
सर्वात आतील वर्तुळ, ज्याचा व्यास सुमारे 3 फूट आहे, पपई आणि केळी सारख्या फळ देणाऱ्या झाडांसाठी राखीव आहे किंवा ते कंपोस्ट पिट म्हणून वापरले जाऊ शकते. सर्वात बाहेरील वर्तुळ, केंद्रापासून 15 फूट अंतरावर स्थित आहे, मोठी झाडे लावण्यासाठी योग्य आहे. या मॉडेलचा सर्वात मनोरंजक पैलू असा आहे की वर्तुळांमधील मार्ग बांबूच्या छतांनी झाकलेले आहेत ज्यावर वेलवर्गीय भाजीपाला पिके वाढू शकतात. ही रचना केवळ जागा सुशोभित करत नाही तर उत्पादन कार्यक्षमता देखील वाढवते (Success Story).
हे सुद्धा वाचा असे करा परसबागेचे व्यवस्थापन! जाणून घ्या ‘गंगा माँ मॉडेल’!
शेतकऱ्यांपर्यंत मॉडेल घेऊन जाण्यासाठी आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे योगदान
आर्ट ऑफ लिव्हिंग हे जागतिक स्तरावर शांतता, आरोग्य आणि शाश्वत विकासासाठी प्रसिद्ध आहे. त्यांच्यामार्फत हे मॉडेल गावांमध्ये राबविल्या जात आहे. महादेव गोमारे यांनी हे मॉडेल केवळ शेतकऱ्यांनाच नाही तर ते जिल्हा परिषदेच्या शाळांमध्ये आणि झारखंडमधील काही गावांमध्येही राबवले आहे. हे मुलांना वृक्षारोपण, कंपोस्टिंग आणि पोषक समृद्ध भाज्या वाढवण्याबद्दल शिक्षित करण्यास मदत करतात (Success Story).
हे मॉडेल मर्यादित जमीन आणि पाणी उपलब्धता असणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी जास्तीत जास्त उत्पादन मिळवण्यासाठी उत्कृष्ट साधन आहे. आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे उद्दिष्ट हे ‘मां गंगा न्यूट्रिशन गार्डन मॉडेलचा अधिकाधिक गावांमध्ये प्रसार करणे, शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करून आरोग्य आणि आनंद वाढवणे हे आहे. महादेव गोमारे यांचा हा उपक्रम भारताच्या ग्रामीण भागातील शाश्वत आणि समृद्ध भविष्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे (Success Story).
आरोग्य आणि आर्थिक सक्षमीकरण
हे मॉडेल केवळ शेती पद्धत नाही तर ग्रामीण महिला आणि शेतकरी यांच्या स्वावलंबनाच्या दिशेने हे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. बाजारात उपलब्ध भाजीपाला अनेकदा रासायनिक खतांचा वापर करून पिकवला जातो, ज्यामुळे आरोग्याला धोका निर्माण होतो. गंगा माँ मॉडेलद्वारे, लोक नैसर्गिक शेती पद्धती वापरून घरी भाजीपाला वाढवू शकतात, जे पौष्टिक तर आहेच शिवाय आरोग्यासाठी फायदेशीर आणि सुरक्षित देखील आहेत. याव्यतिरिक्त, झारखंडमधील अनेक आदिवासी महिला या मॉडेलमधून वार्षिक 50,000 रुपये कमावत आहेत. या मॉडेलमुळे त्यांच्या जीवनात आर्थिक स्थैर्य आले आहे (Success Story).
