हॅलो कृषी ऑनलाईन : ग्रामीण भागात शेतीनंतर पशुपालन हे उत्पन्नाचे सर्वात मजबूत साधन मानले जाते. गाई-म्हशींच्या संगोपनातून शेतकरी चांगला नफा कमावत आहेत. देशी गायी ओळखणे खूप सोपे आहे. या गायींमध्ये कुबडा आढळतो. मोठ्या प्रमाणात शेतकरी राठी, गीर, अमृतमहल या गायींचे पालनपोषण करत आहेत.
१) गीर : गिर जातीच्या गायीला भदावरी, देसन, गुजराती, काठियावाडी, सोरठी आणि सुर्ती या नावानेही ओळखले जाते. ही गाय गुजरातमधील दक्षिण काठियावाडच्या गिर जंगलात सर्वात आधी आढळून आली . महाराष्ट्र आणि राजस्थानमध्येही ही आढळते. त्यांच्या त्वचेचा मूळ रंग गडद लाल किंवा चॉकलेट-तपकिरी असतो. कधीकधी काळा किंवा पूर्णपणे लाल देखील असतो. यांची दूध देण्याची क्षमता २०-२५ लिटर प्रतिदिन आहे. ब्राझीलमध्ये या गाईचे संवर्धन करून दूध देण्याची क्षमता ४०-५० लिटर प्रतिदिन पर्यंत वाढवलेली आहे.
२) राठी : ही गाय मुळात राजस्थानची मानली जाते. अधिक दूध देण्याच्या क्षमतेमुळे ती दूध व्यावसायिकांची आवडती राहिली आहे. राठी जातीला राठस जमातीचे नाव देण्यात आले आहे. ही गाय दररोज सरासरी ६ ते १० लिटर दूध देते. नीट काळजी घेतल्यास या गाईची दूध देण्याची क्षमता दररोज १५ ते १८ लिटरपर्यंत असू शकते.
३) अमृतमहल : गाय सामान्यतः कर्नाटक प्रदेशात आढळते. गायीची ही जात दोड्डादान ते अमृत महल या नावानेही ओळखली जाते. या जातीच्या गायीचा रंग खाकी असतो. या जातीच्या गाईच्या नाकपुड्या कमी रुंद असतात, त्याचप्रमाणे दूध उत्पादन क्षमताही कमी असते. ही गाय एका दिवसात 10 लिटर दूध देते.
गावात राहून चांगले उत्पन्न मिळवायचे असेल तर या गायींचे संगोपन तुम्ही करू शकता. कमी खर्चात या व्यवसायात चांगला नफा मिळतो. यासाठी तुम्हाला फक्त तेच प्राणी हवे आहेत जे दूध देतात. यासोबतच सरकार डेअरी सुरू करण्यासाठी आर्थिक मदतही करते. या योजनेंतर्गत ज्या शेतकऱ्यांना डेअरी फार्म उघडायचे आहे त्यांना नाबार्ड २५ टक्क्यांपर्यंत सबसिडी देते. त्याच वेळी, ST/SC शेतकऱ्यांना या कामासाठी 33.33 टक्के पर्यंत अनुदान दिले जाते. नाबार्डच्या या योजनेसाठी शेतकरी, वैयक्तिक उद्योजक, स्वयंसेवी संस्था, कंपन्या अर्ज करू शकतात.
