हॅलो कृषी ऑनलाईन: हिवाळ्यात जनावरांचे आरोग्य (Management Of Dairy Cattle During Winter) चांगले राहण्यासाठी आणि त्यांना आनंदी स्थितीत ठेवण्यासाठी पशुपालकांनी (Dairy Farmers) काही खबरदारी घेणे गरजेचे असते. यामुळे जनावरांच्या दुग्धोत्पादनावर (Milk Production) सकारात्मक परिणाम होतो आणि ते कोणत्याही प्रकारच्या रोगापासून सुरक्षित राहतात (Management Of Dairy Cattle During Winter).
पशुपालन (Animal Husbandry) हा अत्यंत महत्त्वाचा कृषी जोड व्यवसाय मानला जातो, त्यातून दूध, खत आणि इतर कृषी उत्पादने मिळतात. ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत, गाई-म्हशी पालनाला विशेष महत्त्व दिले जाते, कारण ते अनेक लोकांच्या उत्पन्नाचे मुख्य स्त्रोत देखील आहे. अशा परिस्थितीत हिवाळ्यात गाई आणि म्हशींची काळजी घेणे आवश्यक आहे (Management Of Dairy Cattle During Winter), जेणेकरून त्यांच्या आरोग्यावर आणि दूध उत्पादनावर परिणाम होऊ नये. थंडीच्या काळात त्यांच्या देखभालीमध्ये बदल केल्याने त्यांची प्रतिकारशक्ती वाढते आणि ते थंडीमुळे होणारे आजार टाळू शकतात. आजच्या लेखात जाणून घेऊ या काही महत्त्वाचे उपाय ज्यामुळे तुम्ही हिवाळ्यात तुमच्या दुभत्या जनावरांची चांगली काळजी घेऊ शकता.
हिवाळ्यात जनावरांची काळजी घेण्याचे महत्त्वाचे उपाय (Management Of Dairy Cattle During Winter)
थंडीपासून संरक्षणासाठी शेड बांधणे: हिवाळ्यात थंडीपासून प्राण्यांचे संरक्षण करण्यासाठी शेड (Animal Shed) विशेष पद्धतीने बांधावेत. जर शेड आधीच बांधली असेल तर जाड बारदान यांचा पडदे म्हणून वापर करावा, यामुळे थंड वाऱ्याला गोठ्यात प्रतिबंध होऊन शेड उबदार राहील. शेडमधील तापमान नियंत्रित करण्यासाठी ब्लोअर आणि रेडिएटर्सचा वापर करा, यामुळे थंडीच्या काळात शेडचे तापमान स्थिर राहील, त्यामुळे जनावरांना थंडी जाणवणार नाही (Management Of Dairy Cattle During Winter).
आहारात बदल: थंडीच्या काळात जनावरांच्या आहारात (Dairy Cattle Diet In Winter) बदल करणे अत्यंत गरजेचे आहे. पशुपालकांनी जनावरांच्या आहारात 2% मोहरीच्या तेलाचा समावेश करावा, जेणेकरून त्यांना आवश्यक चरबी आणि ऊर्जा मिळू शकेल. याशिवाय जनावरांना हिरवा व सुका चारा पुरेशा प्रमाणात द्यावा. बरसीम, ल्युसर्न इत्यादी हिरवा चारा हिवाळ्यात जनावरांसाठी अत्यंत पोषक असतो. याशिवाय हिवाळ्यात गुळाचे सरबतही द्यावे, ज्यामुळे त्यांचे शरीर उबदार राहते.
बेडिंग व्यवस्था: गाई-म्हशींच्या बसण्याच्या ठिकाणी बिछान्याची विशेष काळजी घ्या. थंड हवामानात बेडिंग कोरडे आणि स्वच्छ ठेवणे महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून प्राणी कोणत्याही ओल्या जागी बसू नये. ओल्या जागी बसल्याने जनावरांना सर्दी होण्याचा धोका वाढतो. बेडवर कोरडा पेंढा किंवा खोड वापरता येते, ज्यामुळे त्यांना उबदार वाटेल. आवश्यक असल्यास, आपण जनावरांच्या पाठीवर एक सॅक किंवा ब्लँकेट देखील ठेवू शकता, जे त्यांना थंडीपासून संरक्षण करण्यास मदत करेल (Management Of Dairy Cattle During Winter).
पिण्यासाठी ताजे पाण्याची उपलब्धता: हिवाळ्यातही प्राण्यांना स्वच्छ आणि ताजे पाणी लागते. थंडीमुळे अनेक वेळा पशुपालक आपल्या जनावरांना पाणी देण्याकडे दुर्लक्ष करतात, मात्र थंडीतही पाणी त्यांच्या पचनसंस्थेसाठी आणि आरोग्यासाठी आवश्यक असते. म्हणून, जनावरांना नेहमी ताजे पाणी उपलब्ध होईल याची खात्री करा. थंडीमुळे पाणी थंड होऊ शकते, अशा परिस्थितीत कोमट पाणी देखील वापरता येते.
रोग प्रतिबंधक उपाय: हिवाळ्यात थंडीमुळे जनावरांना खोकला, सर्दी, न्यूमोनिया यांसारख्या आजारांचा मोठा धोका असतो. त्यामुळे जनावरांवर लक्ष ठेवा आणि आजाराची लक्षणे दिसल्यास त्वरित पशुवैद्यकाशी संपर्क साधावा. हिवाळ्यात जनावरांना लसीकरण (Dairy Cattle Vaccination) करणे देखील आवश्यक आहे, यामुळे जनावरांची रोगप्रतिकार शक्ती वाढते आणि त्यांना कोणताही संसर्ग टाळता येतो.
