Dairy Farming । भारतात पूर्वीपासून शेतीसोबतच पशुपालनही केले जाते. यामध्ये प्रामुख्याने गाय, म्हैस या दुभत्या जनावरांचे जास्त संगोपन केले जाते. परंतु बहुतांश पशुपालकांची तक्रार असते की, जनावरे कमी दूध देतात किंवा दुधाचा दर्जा कमी असतो. अशी काही समस्या असल्यास. त्यामुळे जनावरांच्या आहारात काहीतरी गडबड तर नाही? याबाबत तुम्हालाल समजले पाहिजे. त्यामुळे जर आवश्यकतेपेक्षा जास्त दुधाचे प्रमाण कमी होत असेल तर आपण जनावरांच्या आहाराकडे लक्ष दिले पाहिजे. आज आम्ही तुम्हाला प्राण्यांच्या संतुलित आहाराविषयी माहिती देणार आहोत. तर जाणून घेऊया याबद्दल माहिती.
जनावरांची थेट शेतकरी ते शेतकरी खरेदी विक्री करण्यासाठी इथे क्लिक करून App डाऊनलोड करा
Dairy Farming Project सुरु करायचा असेल तर काय करावं?
शेतकरी मित्रांनो तुम्हाला स्वतःचा व्यवसाय सुरु करायचा असेल तर डेरी हा एक अतिशय फायदेशीर व्यवसाय आहे. शिवाय हा व्यवसाय तुम्ही तुमच्या गावात सुरु करून यातून मोठा नफा कमावू शकता. नाबार्ड बँक यासाठी कर्जही देते. गाय, म्हैस यांचे पालन करून किंवा तुमच्या गावातील शेतकऱ्यांकडून दूधसंकलन करून तुम्ही Dairy Farming Project सुरु करू शकता.
नाबार्ड डेअरी योजना 2023 बँक सबसिडी
१) दुग्धउद्योजकता विकास योजनेंतर्गत दुग्धजन्य पदार्थ बनवण्यासाठी युनिट सुरू करण्यासाठी अनुदानही दिले जाते.
२) नाबार्ड डेअरी योजना 2023 अंतर्गत, तुम्ही दुग्धजन्य पदार्थांवर प्रक्रिया करण्यासाठी उपकरणे खरेदी करू शकता.
३) जर तुम्ही अशी मशीन खरेदी केली आणि त्याची किंमत 13.20 लाख रुपये असेल तर तुम्हाला त्यावर 25 टक्के (3.30 लाख रुपये) भांडवली सबसिडी मिळू शकते.
४) तुम्ही एससी/एसटी प्रवर्गातून येत असाल तर यासाठी तुम्हाला 4.40 लाख रुपयांची सबसिडी मिळू शकते.
५) योजनेत कर्जाची रक्कम बँकेकडून मंजूर केली जाईल आणि 25% लाभार्थींना दिली जाईल. या योजनेचा लाभ घेण्यास इच्छुक असलेल्या व्यक्तींनी थेट बँकेशी संपर्क साधावा.
६) जर तुम्हाला पाच गायींखाली दुग्धव्यवसाय सुरू करायचा असेल तर तुम्हाला त्यांच्या खर्चाचा पुरावा द्यावा लागेल. ज्या अंतर्गत सरकार 50% सबसिडी देईल.
७) शेतकऱ्यांना ५० टक्के रक्कम वेगवेगळ्या हप्त्यांमध्ये बँकेला भरावी लागेल.
दूध व्यवसायात जनावराचे दूध वाढवण्यासाठी काय करावं?
जनावरांमध्ये दुधाचे प्रमाण आणि गुणवत्ता त्यांना दिलेल्या आहारावर अवलंबून असते. जर तुमची तुमच्या पशूंना संतुलित आहार देत असाल यामध्ये सुका चारा, हिरवा चारा आणि याशिवाय गूळ किंवा इतर कोणत्याही प्रकारचे पौष्टिक आहार असेल तर त्याच्या प्रमाणाकडे विशेष लक्ष देण्याची गरज आहे. संतुलित आहारामुळे जनावरांचे आरोग्य चांगले राहतेच शिवाय त्यांची दूध देण्याची क्षमता देखील सुधारते. (Dairy Farming)
संतुलित आहार म्हणजे नेमकं काय?
संतुलित आहार हा असा खाद्यपदार्थ आहे जो 24 तासांसाठी विशिष्ट प्राण्यांच्या पोषणाच्या गरजा पूर्ण करतो. योग्य प्रमाणात कर्बोदके, चरबी आणि प्रथिने यांचे विशिष्ट प्रमाण असलेले आहार. संतुलित आहार म्हणजे चारा आणि धान्य यांचे असे मिश्रण ज्यामध्ये प्रथिने, चरबीयुक्त कार्बोहायड्रेट, खनिज क्षार आणि जीवनसत्त्वे इत्यादी विविध पोषक तत्वे जनावरांना निरोगी ठेवण्यासाठी, वाढीसाठी, उत्पादनासाठी किंवा कामासाठी विशिष्ट प्रमाणात उपलब्ध असतात.
जाणून घ्या संतुलित आहाराची वैशिष्ट्ये
जनावरांना जो आहार दिला जात आहे तो चविष्ट व पचायला हवा. अन्न स्वच्छ, पौष्टिकअसावे. ते विषारी, सडलेले, दुर्गंधीयुक्त आणि अखाद्य पदार्थांचे बनलेले नसावे. चारा चांगला तयार असावा. जेणेकरून तो सहज पचेल. बार्ली, मका इत्यादी कडक धान्यांचा आहारामध्ये समावेश हवा.
हिरव्या चाऱ्यामुळे दुधाचे प्रमाण वाढते
कोरड्या चाऱ्यापेक्षा हिरवा चाऱ्याची पचनक्षमता चांगली असते आणि जनावरे मोठ्या आवडीने खातात. हिरव्या चाऱ्यामुळे दूध उत्पादन वाढते. त्यात सुदान गवत, बाजरी, ज्वारी, मच्छरी, ओट्स आणि बरसीम इ. पशू पाळणाऱ्यांनी हिरव्या चाऱ्यामध्ये कडधान्य अशा प्रकारचा चारा समाविष्ट करावा. त्यामुळे जनावरांमध्ये प्रथिनांची कमतरता अगदी सहजपणे पूर्ण होऊ शकते.
हिरवा चाऱ्याचा पशुखाद्यात समावेश केल्यास पौष्टिक मिश्रणात फक्त 10-12 टक्के पचण्याजोगे प्रथिने असावीत. दुसरीकडे, जर हिरवा चारा नसेल, तर धान्यामध्ये त्याचे प्रमाण किमान 18 टक्के असावे. जनावरांना प्रति 100 किलो. शरीराच्या वजनावर दररोज 8-10 ग्रॅम टेबल मीठ द्यावे. याशिवाय 2 टक्के खनिज मिश्रण आहारात मिसळावे.
दूध उत्पादनासाठी आहार
गायीला प्रत्येक 2.5 लिटर दुधामागे 1 किलो धान्य आणि म्हशीला प्रत्येक 2 लिटर दुधामागे 1 किलो धान्य द्या. जर प्रत्येक चारा पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध असेल, तर प्रत्येक 10 किलो चांगल्या प्रतीचा हिरवा चारा दिल्यास 1 किलो धान्य कमी करता येते. त्यामुळे पशुखाद्याचा खर्च कमी होऊन उत्पादनही चांगले राहील.
गर्भधारणेसाठी जनावरांना कोणता आहार द्यावा?
जनावराच्या गर्भावस्थेत, त्याला 5 व्या महिन्यापासून अतिरिक्त आहार दिला जातो कारण या कालावधीनंतर गर्भातील मुलाची वाढ वेगाने सुरू होते. त्यामुळे गर्भात वाढणाऱ्या मुलाची योग्य वाढ आणि विकास आणि गाय, म्हशीच्या पुढील जन्मात योग्य दूध उत्पादनासाठी हा आहार देणे अत्यंत आवश्यक आहे. 5 महिन्यांवरील गाभण गाय किंवा म्हशीला उदरनिर्वाहाव्यतिरिक्त 1 ते 1.5 किलो धान्य प्रतिदिन द्यावे.
