हॅलो कृषी ऑनलाईन: उत्तरप्रदेश मधील एका उच्च शिक्षित शेतकर्‍याने (Farmers Success Story) भारतीय भाजी संशोधन संस्था, वाराणसी भदोही, देवरिया आणि कुशीनगर जिल्ह्यांतील ICAR-कृषी विज्ञान केंद्राच्या सहकार्याने आणि मार्गदर्शनाने ड्रॅगन फ्रूट (Dragon Fruit) मध्ये झेंडूचे आंतरपीक (Marigold Intercropping) घेऊन मिश्र पिकाचे एक नवीन उदाहरण (Farmers Success Story) सर्वांसमोर ठेवले आहे.
कुरौना, भदोही, उत्तरप्रदेश (Uttar Pradesh) येथील उच्च शिक्षित शेतकरी (Farmer) सीमांत मिश्रा यांनी M.Sc. फलोत्पादन मध्ये पदवी घेतली आहे. त्यांच्या पदव्युत्तर शिक्षणा दरम्यान, त्यांनी वडिलांसोबत भदोही येथील ICAR-कृषी विज्ञान केंद्राला भेट दिली आणि ICAR-KVK शास्त्रज्ञ, YouTube, वर्तमानपत्रे आणि जिल्हा फलोत्पादन कार्यालयासह विविध स्त्रोतांकडून ड्रॅगन फ्रूट लागवडीची (Dragon Fruit Cultivation) माहिती घेतली. त्यानंतर त्यांनी संस्थेतून मिळवलेले सर्व ज्ञान आणि कौशल्ये वापरून ड्रॅगन फ्रूटची (Farmers Success Story) लागवड सुरू करण्याचा निर्णय घेतला.
जुलै 2022 मध्ये सीमांत मिश्रा यांनी मिर्झापूरमधील एका शेतकर्‍याकडून ड्रॅगन फ्रूटच्या 488 कटिंग्ज खरेदी केल्या आणि 111 सिमेंटच्या खांबांवर (प्रति खांबाला 4 कटिंग) 0.25-हेक्टर क्षेत्रात 444 रोपे लावली.
साधारणपणे, ड्रॅगन फ्रूटला रोपण केल्यानंतर दुसऱ्या वर्षी फुले येण्यास सुरुवात होते, म्हणून पहिल्या वर्षी, त्याला ओळींमधील रिकाम्या जागा कशी वापरायची याबाबत वापरण्याची चिंता होती. त्यावर त्यांनी ICAR-KVK तज्ज्ञांचा सल्ला घेतला ज्यांनी उपजीविकेसाठी अधिक उत्पन्न मिळविण्यासाठी वैविध्यपूर्ण आंतरपीक घेण्याचा निर्णय घेतला. KVK तज्ज्ञांनी त्यांना कोथिंबीर, कसुरी मेथी, मिरची/टोमॅटो आणि झेंडूची फुले घेण्याचा सल्ला दिला. त्यानुसार सीमांत मिश्रा यांनी ड्रॅगन फ्रूटमध्ये झेंडूचे आंतरपीक घेतले (Farmers Success Story).
वाणांची निवड, पीक पोषण, कीड आणि रोग व्यवस्थापन याचे संपूर्ण पॅकेज आणि मार्गदर्शन त्यांना पुरविण्यात आले. त्यांनी झेंडूची 2000 रोपे लावली.
संपूर्ण हंगामात घरगुती गरजेसाठी त्यांनी मिरची, टोमॅटो, कोथिंबीर आणि कसुरी मेथीची लागवड केली. यामुळे त्यांना भाजीपाला खरेदी करावा लागला नाही व पैशाची बचत झाली. शिवाय वर्षभर वापरासाठी सुमारे 8 किलो धणे बियाणे मिळाले (Farmers Success Story).
सीमांत मिश्रा यांनी दररोज 20-30 रुपये प्रति किलो या दराने झेंडूची फुले विकली. यातून त्यांनी तीन महिन्यांत रु. 25000/- कमावले. खरेदी केलेल्या रोपांची किंमत, लागवडीचा खर्च आणि शेताशी निगडीत खर्च वजा केल्यावर त्यांना 15000 रु.चा निव्वळ नफा (Profit) झाला (Farmers Success Story).
त्यांनी ड्रॅगन फ्रूटच्या ओळींमध्ये झेंडूचे आंतरपीक घेतल्यामुळे (Farmers Success Story) त्यांना उच्च-गुणवत्तेची फळे मिळाली. त्यामुळे त्यांनी या आंतर पिकाची पुनरावृत्ती करण्याचा निर्णय घेतला आणि नोव्हेंबर 2023 मध्ये झेंडूची 3500 रोपे लावली. टोमॅटो, मिरची, धणे आणि कसुरी मेथी यासारखी इतर पिके स्वतंत्रपणे लावली गेली. आजूबाजूच्या गावातील शेतकरी आणि तरुणांनी त्यांच्या शेताला भेट देऊन त्याप्रमाणे शेती करायला सुरुवात केली. ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीतून मिळणाऱ्या नफ्यामुळे सीमांत मिश्रा आनंदी आहेत आणि ICAR-IIVR, KVK, भदोही द्वारे मार्गदर्शन करण्यात आलेले शेती तंत्र त्यांच्यासाठी फायदेशीर असल्याचे मान्य केले आहे. त्यांच्या या प्रयोगामुळे अनेक शेतकरी आणि ग्रामीण युवकांची सामाजिक आणि आर्थिक स्थिती सुधारण्यास (Farmers Success Story) मदत झाली आहे.
