हॅलो कृषी ऑनलाईन: घरगुती भाजीपाला म्हटलं की आपण बहुतेक जणांना प्रश्न पडतो की अशी कोणती खते वापरावी जी भाजीपाला (Fertilizers For Vegetable Garden) पिकांसाठी सुरक्षित असतील शिवाय प्रभावी परिणाम देतील? आपल्यापैकी बहुतेकजण भाजीपाला पिकांसाठी घरच्याघरी तयार केलेले कंपोस्ट खत, गांडूळ खत आणि फार तर फार नर्सरी मध्ये उपलब्ध असलेली सूक्ष्म अन्नद्रव्ये यावर अवलंबून असतात.
परंतु या व्यतिरिक्त सुद्धा खतांचे भरपूर पर्याय सध्या बाजारात उपलब्ध आहेत जे आपण घरातील भाजीपाला पिकांसाठी वापरू शकतो. आणि ही खते भाजीपाला पिकांसाठी (Fertilizers For Vegetable Garden) सुरक्षित आणि चांगले परिणाम देणारे आहेत. फक्त या खतांची निवड करतांना तुमच्या पिकांची गरज, आणि बागकाम पद्धतींचा विचार होणे गरजेचे आहे. या लेखातून वेगवेगळ्या खतांची माहिती आणि त्यांचे महत्व जाणून घेऊ या.
भाजीपाला पिकांसाठी वापरता येणारी उपयुक्त खते (Useful Fertilizers For Vegetable Garden)
कंपोस्ट (Compost): हे एक उत्कृष्ट आणि सर्वांच्या माहितीचे सेंद्रिय खत आहे, जे आपल्या झाडांना मोठ्या प्रमाणात वेगवेगळी पोषक तत्वे प्रदान करतात. कंपोस्ट खत मातीची रचना सुधारते आणि ओलावा टिकवून ठेवते. हे सुरक्षित आणि पर्यावरणास अनुकूल असे खत आहे.
पशुखत/जनावरांचे खत Manure): गाय, कोंबडी किंवा घोडा यांच्या विष्ठेपासून तयार केलेले हे खत आहे. चांगले कुजलेले जनावरांचे खत पोषक तत्वांनी युक्त सेंद्रिय खत म्हणून वापरले जाऊ शकते. संभाव्य प्रदूषण टाळण्यासाठी हे खत पूर्णपणे कंपोस्ट किंवा कुजलेले आहे याची खात्री करणे गरजेचे आहे.
फिश इमल्शन (Fish Emulsion): फिश इमल्शन हे मासे आणि त्यांचा जैव-एंझाइम कचरा (waste) यापासून तयार केलेले खत आहे. हे एक नैसर्गिक खत आहे. नायट्रोजन मोठ्या प्रमाणात आढळणारे हे खत पॅकेजच्या सूचनांनुसार पातळ करून भाज्यांवर वापरण्यास (Fertilizers For Vegetable Garden) सुरक्षित आहे.
सी-व्हीड आणि केल्प (Seaweed and Kelp): समुद्री शेवाळ (Seaweed) आणि समुद्र किनाऱ्यावर वाढणाऱ्या तपकिरी रंगाच्या वनस्पतीपासून तयार केलेली राख (Kelp) यापासून तयार होणारी ही सेंद्रिय खते अल्प प्रमाणात खनिजे आणि आवश्यक पोषक प्रदान करतात. हे खत भाजीपाला पिकांसाठी (Fertilizers For Vegetable Garden) सुरक्षित असून वनस्पतींचे आरोग्य सुधारू शकतात.
बोनमील (Bone Meal): बोनमील किंवा हाडांचा चुरा हे फॉस्फरस आणि कॅल्शियम पिकांना हळूहळू पुरविणारे खताचे स्त्रोत आहे. मुळांच्या विकासासाठी आणि भाजीपाला चांगला फुलण्यासाठी उपयुक्त असे हे खत सुरक्षित आणि फायदेशीर आहे.
ब्लड-मील (Blood meal): ब्लड-मील यालाच रक्ताची भुकटी सुद्धा म्हणतात. हे नायट्रोजनयुक्त सेंद्रिय खत पिकांसाठी सुरक्षित आहे; परंतु जास्त वापर केल्यास नायट्रोजनचा असमतोलपणा वाढू शकतो. हे टाळण्यासाठी या खताचा वापर कमी प्रमाणात करणे गरजेचे आहे.
लाकडाची राख (Wood Ash): जळलेल्या लाकडाची राख मातीचा सामू (pH) वाढवण्यासाठी आणि मातीला पोटॅशियम पुरविण्यासाठी वापरली जाऊ शकते. परंतु हे योग्य प्रमाणात आणि जपून वापरणे गरजेचे आहे कारण, ते जमिनीची क्षारता वाढवू शकते.
दाणेदार सेंद्रिय खते (Granular Organic Fertilizers): व्यावसायिकदृष्ट्या उपलब्ध असणारी अनेक सेंद्रिय दाणेदार खते विशेषतः भाज्यांसाठी (Fertilizers For Vegetable Garden) तयार केली जातात. या खतात संतुलित प्रमाणात नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटॅशियम यांचे प्रमाण दिलेले असते.
द्रव सेंद्रिय खते (Liquid Organic Fertilizers): द्रव सेंद्रिय खते जसे की द्रव सी-व्हीड अर्क किंवा कंपोस्ट चहा हे भाजीपाला पिकांना सहज देता येणारे खत आहे. हे खत वनस्पतींना थेट पोषक तत्त्वे प्रदान करतात.
सेंद्रिय स्लो-रिलीज खते (Organic Slow-Release Fertilizers): यामध्ये पेलेटेड चिकन खत किंवा सेंद्रिय खत स्पाइक्स सारख्या उत्पादनांचा समावेश आहे. हे खत हळूहळू पोषक द्रव्ये सोडतात, जी पिकांना सावकाशपणे मिळतात. वरील कोणतेही खत वापरताना, शिफारस केलेले प्रमाण आणि उत्पादनाच्या लेबलवरील मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे. भाजीपाला पिकाला खत (Fertilizers For Vegetable Garden) जास्त प्रमाणात देणे टाळावे. अन्यथा झाडांना आणि पर्यावरणाला हानी पोहचू शकते. याव्यतिरिक्त, आपल्या मातीची पोषक द्रव्यांची गरज अचूकपणे ओळखण्यासाठी वेळोवेळी माती परिक्षण करणे सुद्धा गरजेचे आहे.
