हॅलो कृषी ऑनलाईन : निरोगी राहण्यासाठी लोक हिरव्या भाज्या जास्त खातात. त्यामुळे हिरव्या भाज्यांनाही मागणी आहे. अशा परिस्थितीत भाजीपाला पिकवणे फायदेशीर ठरत आहे. अनेक प्रकारच्या भाज्यांनी बनवलेल्या भाज्यांमध्ये फ्रेंच बीन्सला महत्त्वाचं स्थान आहे. त्यामुळे तो बाजारातही चांगल्या दराने विकला जातो. फ्रेंच बीन्सची प्रगत पद्धतीने लागवड करून तुम्ही चांगला नफा मिळवू शकता. प्रगत जाती आणि लागवडीबद्दल जाणून घेऊया.
हवामान
फ्रेंच बीन हे समान हवामानातील पीक आहे. 18-20 अंश सेंटीग्रेड तापमान त्याच्या चांगल्या वाढीसाठी आणि उत्पादनासाठी योग्य आहे. 16°C पेक्षा कमी आणि 22°C पेक्षा जास्त तापमान पिकाच्या वाढीवर आणि उत्पादनावर विपरित परिणाम करते. फ्रेंच बीन पीक दंव आणि अति उष्णतेसाठी संवेदनशील आहे.
जमीन
जवळपास सर्व प्रकारच्या मातीत शेती केली जाते. वालुकामय चिकणमातीपासून ते चिकणमातीपर्यंत चांगली निचरा असलेली माती योग्य आहे. ph मूल्य 6 ते 7 च्या दरम्यान असावे. पाणी साचण्याची स्थिती पिकासाठी अत्यंत हानिकारक आहे.
पूर्वमशागत
सर्व प्रथम शेतातील इतर पिकांचे अवशेष काढून टाका, शेतात खोल नांगरणी करून काही दिवस मोकळे सोडा. नंतर शेतात जुने शेणखत टाकून ते जमिनीत चांगले मिसळावे. त्यानंतर शेतात नांगरणी करावी. नांगरणीनंतर ३-४ दिवसांनी शेतात रोटाव्हेटर चालवून माती मोकळी करावी. नंतर एक पूल ठेवून फील्ड लेव्हल करा.
संकरित वाण
बीन्सचे अनेक प्रकार आहेत. जे त्यांचे उत्पादन, आदर्श वातावरण आणि वनस्पतींच्या आधारावर विविध प्रजातींमध्ये विभागले गेले आहेत.
झुडूपवर्गीय जाती – या प्रकारच्या वनस्पती झुडूपाच्या स्वरूपात वाढतात, जे बहुतेक डोंगराळ भागात वाढतात. जसे की स्वर्ण प्रिया, अर्का संपूर्ण, अर्का समृद्धी, अर्का जय, पंत अनुपमा, पुसा पार्वती, H.A.F.B. – 2
वेल जाती- बेलदार जातीची झाडे वेलीच्या रूपात वाढतात. ज्यांची शेती बहुतेक मैदानी भागात केली जाते. जसे स्वर्ण लता, अर्का कृष्णा, अर्का प्रश्मी, पुसा हिमलता, सी.एच.पी.बी. – 1820 याशिवाय अनेक प्रकार आहेत. जे त्यांच्या उत्पन्नाच्या आधारावर घेतले जातात. यामध्ये वायसीडी १, प्रीमियर, अर्का सुमन, दीपाली, कंकण भूषण, दसरा आणि फुले गौरी या जातींचा समावेश आहे.
फ्रेंच बीन बियाण्याचे प्रमाण-
फ्रेंच बीनच्या झुडूपवर्गीय जातींसाठी 70-80 किलो प्रति हेक्‍टरी बियाणे आणि वेलींसाठी 40-50 किलो प्रति हेक्‍टरी बियाणे लागते.
पेरणी
लागवड हाताने आणि ड्रिलने केली जाते. ड्रिलद्वारे लावणी केल्यास जास्त उत्पादन मिळते. शेतात लागवड करण्यापूर्वी बियाण्याची प्रक्रिया करावी. त्यानंतर कार्बेन्डाझिम, थायरम किंवा गोमूत्र वापरावे. एक हेक्टरमध्ये बियाणे लागवडीसाठी 80-100 किलो बियाणे पुरेसे आहे. बियाणे लागवड सपाट आहे. लावणी करताना प्रत्येक ओळीत एक ते दीड फूट अंतर ठेवावे. ओळीत बियाणे पेरताना एकमेकांपासून 10-15 सेंटीमीटर अंतरावर ठेवावे. पावसावर आधारित शेतीसाठी बियाणे शेतातच कडे करून वाढवावे.
सिंचन
हे पीक जमिनीतील ओलाव्यास अत्यंत संवेदनशील असते. शेतात पुरेसा ओलावा असावा, अन्यथा झाडे सुकतात. ज्याचा उत्पादनावर वाईट परिणाम होतो. त्यामुळे जमिनीतील ओलावा लक्षात घेऊन ठराविक अंतराने पाणी द्यावे.
तण नियंत्रण
रासायनिक व नैसर्गिक पद्धतीने तणनियंत्रण केले जाते. पेंडीमेथालिनची योग्य प्रमाणात रासायनिक फवारणी बियाणे लावल्यानंतर करावी. तण नियंत्रणासाठी झाडांची तण काढणे हे नैसर्गिक पद्धतीने केले जाते. यासाठी बिया पेरल्यानंतर साधारण 20 दिवसांनी झाडांच्या सुरवातीला पहिली खुरपणी हलकी करावी. शेतीसाठी दोन खुरपण्या पुरेशा आहेत. पहिली खुरपणी झाल्यानंतर साधारण १५-२० दिवसांनी दुसरी खुरपणी करावी.
कीटक आणि प्रतिबंध-
ग्रीन हाऊस व पॉली हाऊसमध्ये कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव कमी असतो, परंतु खुल्या लागवडीमुळे काही कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता असते.
फ्रेंच बीन कापणी
बीन्स पिकण्याआधी उपटून घ्यावे. त्याची रोपे बियाणे लावल्यानंतर सुमारे 50-60 दिवसांनी उत्पन्न मिळू लागतात. बाजारातील मागणीनुसार शेंगांची काढणी करावी. शेंगा काढणीनंतर त्या पाण्याने स्वच्छ करून बाजारात विक्रीसाठी पाठवाव्यात.
