हॅलो कृषी ऑनलाईन: भारतीय देशी गोवंश (Kosali Cow) त्यांच्यातील विशेष गुणधर्मामुळे जगभरात प्रसिद्ध आहेत. आज आपण अशाच एका देशी गायीबद्दल जाणून घेणार आहोत जिच्या गोमुत्राची ख्याती थेट जपानपर्यंत (Japan) पोहचली आहे. ही गाय म्हणजे कोसली गाय (Kosali Cow).
कोसली गाय ही छत्तिसगड (Chhattisgarh) राज्यातील एकमेव नोंदणीकृत देशी गाय (Registered Indigenous Cow) आहे. विशेषत: रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणारी ही गाय सर्वच बाबतीत संकरित गायींपेक्षा (Hybrid Cow) खूपच चांगली आहे. पर्यावरणीय बदलाशी जुळवून घेण्याच्या त्यांच्या गुणधर्मामुळे ऊन, उष्णता, पाऊस किंवा थंडी यामुळे त्यांना फारसा त्रास होत नाही.
छत्तिसगडमधील या गायीची नोंदणी राष्ट्रीय पशु अनुवांशिक संसाधन ब्यूरो, कर्नालने 36 वी गाय म्हणून केली आहे. इंडिया कॅटल 2600 कोसली 03036 आणि राज्यातील पहिली नोंदणीकृत जात ‘कोसली गाय’ (Kosali Cow) म्हणून देशभर लोकप्रिय झाली आहे.
कोसली गायीची वैशिष्ट्ये (Kosali Cow)
- कोसली ही एक ‘स्वदेशी’ जात असून, प्रामुख्याने छत्तिसगडच्या मध्यवर्ती मैदानी प्रदेशात जसे की रायपुर, दुर्ग, बिलासपुर आणि जांजगीर जिल्ह्यांच्या आसपास आढळते.
- छत्तिसगडचे प्राचीन नाव कौशल होते, म्हणून या गायीचे नाव कोसली पडले.
- ही गाय आकाराने लहान असून या गायीच्या गोमुत्रात युरिया, खनिज क्षार, एन्झाईम्स आणि पिकांसाठी उपयुक्त इतर घटक देखील आढळतात.
- या गायीच्या गोमुत्राची शेतात फवारणी करून कीड नियंत्रण केले जाते.
- लहान व मध्यमवर्गीय शेतकर्‍यांसाठी या गायीचे संगोपन अत्यंत फायदेशीर आहे.
- या गायीच्या दुधात जास्त गोडवा असतो.
- ही गाय प्रजो‍त्पादनास अधिक सक्षम असते व त्यांना आजारही कमी होतात.
जपान द्वारे कोसली गायीच्या गोमुत्राची खरेदी (Kosali Cow Urine Purchase)
जपानमधील सेंद्रिय खत आणि कीटकनाशक कंपनी ‘ताऊ ॲग्रोने’ किशोर राजपूत या शेतकर्‍याकडून 50 रुपये प्रति लिटर दराने एक लाख लिटर गोमूत्र खरेदी करण्याचा करार केला आहे. जपानी कंपनी सीएसआर अंतर्गत त्यांच्या देशातील शेतकर्‍यांना हे गोमूत्र (Cow Urine) मोफत वितरीत करणार आहेत.
ही संपूर्ण प्रक्रिया 4 टप्प्यात पूर्ण केली जाणार असून, 2 टप्पे पूर्ण झाले आहेत आणि मार्च 2024 पर्यंत सर्व टप्पे पूर्ण होण्याची शक्यता आहे. ज्या कोसली गायी नैसर्गिकरित्या जंगलात चरल्या जातात आणि काही हर्बल वनस्पतींचे सेवन करतात त्यांच्याकडूनच हे गोमूत्र खरेदी केले जाणार आहे.
कोसली गायीच्या गोमूत्र फवारणीचे फायदे (Kosali Cow Urine Benefits)
- शेतीसाठी आवश्यक गांडुळे, भुंगे, ब्रॅकन, कोक्सीनेला, नेबिस, ट्रायकोग्रामा, टिटाकी, स्पायडर, मुंगी, बेडूक, मधमाश्या इ. मित्र किटकाची/किडींची संख्या वाढवण्यास हे गोमूत्र सहाय्यक ठरते.
- या गोमुत्रामुळे जमिनीतील उपयुक्त जीवाणूंची संख्या वाढते, जमिनीतील पाण्याचे बाष्पीभवन कमी होते आणि पाणी धारण क्षमता वाढते.
- कोसली गायीच्या गोमुत्रामुळे मित्र कीटकांची संख्या वाढून आपोआपच शत्रू कीटकांचा बंदोबस्त होतो.
- किडींचा बंदोबस्त होत असल्यामुळे पिकांचे नुकसान कमी होऊन उत्पादनात वाढ होते.
- कोसली गायीच्या गोमुत्राची फवारणी केल्याने पिकांच्या आणि भाजीपाल्यांच्या गुणवत्तेत स्पष्ट फरक दिसून येतो. भाजी आकाराने मोठी आहे. रासायनिक खताने पिकवलेल्या भाज्यांपेक्षा चव चांगली असते. तर धान आणि गव्हाच्या लोंब्या मोठ्या आणि मजबूत होतात.
इंदिरा गांधी कृषी विद्यापीठ, रायपुरचे शास्त्रज्ञही वर नमूद केलेल्या फायद्यांशी सहमत आहेत.
कोसली गायीच्या दुधाचे फायदे (Kosali Cow Milk Benefits)
- NDDB (नॅशनल डेअरी डेव्हलपमेंट बोर्ड) नुसार, कोसली जातीची गाय एका वेतात जास्तीत जास्त 250 लिटर दूध देते. त्यांच्या दुधात फॅटचे (Milk Fat) प्रमाण 4.5 टक्के असते.
- कामधेनू कृषी विद्यापीठ, रायपुर यांनी देखील प्रमाणित केले आहे की कोसली गाईच्या दुधापासून बनवलेल्या पदार्थांच्या सेवनाने शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढते.
- कोसली गाईच्या दुधापासून बनवलेले तूप सेवन केल्याने बद्धकोष्ठता, कफ आणि सर्दी या समस्या दूर होतात.
- या गायीच्या दुधापासून बनवलेल्या दह्यामध्ये अधिक चांगले बॅक्टेरिया असतात, जे पचनशक्ती वाढवण्यास मदत करतात आणि त्वचेशी संबंधित समस्या देखील बऱ्याच प्रमाणात कमी करतात.
पर्यावरणीय बदलांशी जुळवून घेता येणारी कोसली गाय कुठेही अगदी सहजपणे पाळली जाऊ शकते. मानवी भावनांची समजही इतर गायींपेक्षा कोसली गायीत (Kosali Cow) चांगली आहे.
