हॅलो कृषी ऑनलाईन : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १७ ऑक्टोबर ला केंद्रीय रसायन आणि खते मंत्रालयांतर्गत 600 PM-किसान समृद्धी केंद्रांचे (PM-KSKs) उद्घाटन केले आणि भारत युरिया बॅग या ब्रँड नावाखाली ‘शेतकऱ्यांसाठी एक राष्ट्र-एक खत’ या प्रमुख योजनेचा शुभारंभ केला. यावेळी त्यांनी नॅनो युरियाचाही (Nano Urea) उल्लेख केला. ते म्हणाले होते की देश आता द्रव नॅनो युरियाकडे वेगाने वाटचाल करत आहे. नॅनो युरियापेक्षा कमी खर्चात जास्त उत्पादन मिळते. जिथे पूर्वी एक पोती युरिया लागायची तिथे आता नॅनो युरियाची छोटी बाटली काम करते. हे विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचे आश्चर्य आहे. चला तर मग आज जाणून घेऊया नॅनो युरिया बद्दल जे पिकांसाठी खूप महत्वाचे आहे.
पिकांमधील नायट्रोजनची कमतरता भरून काढण्यासाठी शेतकरी युरियाचा (Nano Urea) वापर करतात. मात्र आतापर्यंत युरिया पांढऱ्या ग्रेन्युल्सच्या स्वरूपात उपलब्ध होता. त्याच वेळी, नॅनो युरिया हे द्रव स्वरूपात पारंपरिक युरियाला पर्याय आहे. हे झाडांना नायट्रोजन पुनर्संचयित करून पिकांच्या वाढीस मदत करते. हे भूगर्भातील पाण्याची गुणवत्ता सुधारते तसेच पिकाची पौष्टिक गुणवत्ता आणि उत्पादकता वाढवते. विशेष बाब म्हणजे नॅनो युरियाचा वापर फवारणीद्वारे पाण्यात मिसळून केला जातो. फवारणीसाठी 2-4 मिली नॅनो युरिया एक लिटर पाण्यात मिसळावे. पीक तज्ज्ञांच्या मते, नॅनो युरियाची फवारणी फक्त दोन वेळाच करता येते. त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे फवारणी करताच सर्व नायट्रोजन थेट पानांमध्ये जाते. त्यामुळे पारंपरिक युरियापेक्षा ते अधिक प्रभावी आहे.
6 कोटी नॅनो युरियाच्या बाटल्या तयार केल्या जाणार (Nano Urea)
किंमतीबद्दल बोलायचे झाले तर 500 मिली नॅनो युरियाची बाटली 243 रुपयांना मिळत आहे. त्याच वेळी, 45 किलो पारंपरिक युरियाची गोणी अनुदानानंतर 253 रुपयांना मिळते. एका अहवालानुसार 1 ऑगस्ट 2021 पासून नॅनो युरियाच्या 327 कोटी बाटल्या विकल्या गेल्या आहेत. त्याच वेळी, 2022-2023 साठी 6 कोटी नॅनो युरियाच्या बाटल्या स्टॉकमध्ये तयार केल्या जातील. नॅनो लिक्विड यूरिया लाँच करणारा भारत हा पहिला देश आहे. हे भारतीय शेतकरी खत सहकारी लिमिटेड (IFFCO) ने मे 2021 मध्ये लॉन्च केले होते. यापूर्वी, नॅनो लिक्विड युरियाची देशभरातील 94 पिकांवर 11,000 कृषी क्षेत्र चाचणी (FFTs) चाचणी करण्यात आली होती. यानंतर हा शेतकऱ्यांना देण्यात आला.
सामान्य खताचा वापर 50 टक्क्यांपर्यंत कमी करू शकतो
त्याच वेळी, मे महिन्यात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी महात्मा मंदिर गांधीनगर येथे सहकारातून समृद्धी या विषयावर विविध सहकारी संस्थांच्या नेत्यांच्या चर्चासत्राला संबोधित करताना नवीन नॅनो युरिया (Nano Urea) लिक्विड प्लांटचे उद्घाटन केले. यावेळी ते म्हणाले होते की, हा प्लांट कार्यान्वित झाल्यानंतर भारताचे परदेशावरील खतावरचे अवलंबित्व कमी होईल. त्याच वेळी, या प्लांटमध्ये तयार केलेला नॅनो युरिया शेतकऱ्यांना खूप उपयुक्त आहे, ज्यामुळे सामान्य खताचा वापर 50 टक्के कमी होऊ शकतो.
