हॅलो कृषी । पपई आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर मानली जाते. त्यात असलेले विविध जीवनसत्त्वे आणि इंजाईम तिच्या गुणवत्तेला अजून वाढवतात. हेच कारण आहे की तिची मागणी बाजारात कायम राहते. कच्च्या पपईची भाजी म्हणून आणि योग्य पपई फळ म्हणून वापरण्याची परंपरा आहे. आता ही पपई मोठ्या गटासाठी कमाईचा चांगला स्रोत झाली आहे. पपईच्या माध्यमातून झारखंडमधील आदिवासी गटातील लोकांच्या जीवनात मोठा बदल घडत आहे. कृषी शास्त्रज्ञ आणि कृषी विज्ञान केंद्रे एकत्रितरित्या प्रयत्न करीत आहेत जेणेकरुन ती उत्पन्नाचे साधन बनू शकेल.
सध्या व्यावसायिक शेती छोट्या स्तरावर होत आहे, पण येत्या काळात मोठ्या प्रमाणावर ती करण्याची तयारी सुरू आहे. वास्तविक, झारखंडच्या आदिवासी गटाच्या लोकांच्या घराच्या मागे अनेक वर्षांपासून पपईची दोन-चार झाडे लावली जातात. ते पपई फळ आणि भाजी म्हणून वापरतात. पपई तेथील ग्रामीण जीवनात स्थायिक झाल्याचे म्हटले तर ते चुकीचे ठरणार नाही. आतापर्यंत तिची लागवड पारंपारिक पद्धतीने केली जात आहे. आता शास्त्रज्ञांनी हे लक्षात घेतले आहे आणि ते शेतकऱ्यांना नवीन पद्धतीने शेती करण्यास प्रोत्साहित करीत आहेत.
डीडी किसन यांनी दिलेल्या वृत्तानुसार, वैज्ञानिक पद्धतीने पपईची व्यावसायिक लागवड 2018-19 मध्ये राजधानी रांची गुमला आणि लोहरदगा येथून करण्यात आली. तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेतकऱ्यांना प्रशिक्षणही देण्यात आले. रांची येथील कृषी प्रणाल्या संशोधन केंद्राने या कामात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. पपईच्या लागवडीपासून शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्याचा सरकारी संस्थांचा प्रयत्न होता. यासाठी स्वयंसेवी संस्थांकडूनही मदत घेण्यात आली. प्रशिक्षण कार्यक्रमाच्या अनेक फेऱ्या झाल्या आणि सुरुवातीलाच 1300 शेतकर्‍यांनी प्रशिक्षण घेऊन काम सुरू केले. पपईची रोपे मोठ्या प्रमाणात लावली गेली. पपई लागवडीच्या पारंपारिक पद्धतीच्या तुलनेत उत्पादनातही मोठी वाढ झाली आहे.
वैज्ञानिक पद्धतीने पपईची लागवड होऊ लागली, तेव्हा शेतकर्‍यांना बऱ्यांच प्रमाणात फायदा होऊ लागला. इतर शेतकरीही त्याकडे आकर्षित झाले. हळूहळू आता मोठ्या संख्येने शेतऱ्यांनी पपईची लागवड सुरू केली आहे. यामुळे त्यांचे उत्पन्न वाढले आहे. पूर्वीचे उत्पन्न 1200 रुपये होते ते आता 1 लाख 75 हजार रुपये झाले आहे. लागवड करणार्‍यांची संख्या वाढली तशी इतर गोष्टींची आवश्यकता देखील वाढत गेली. हे पाहता काही शेतकर्‍यांनी रोपवाटिकेत पपईची रोपे लावण्यास सुरवात केली आणि यामुळे त्यांना अतिरिक्त पैसे मिळू लागले. या मोहिमेचे यश पाहून सरकार आता केंद्र व राज्य योजनांचा फायदा घेऊन शेतकऱ्यांना पपई उगवण्यासाठी प्रोत्साहित करीत आहे. झारखंडमधील कामगार मोठ्या संख्येने नोकरीच्या शोधात इतर राज्यात जातात. आता अशी आशा आहे की, पपई लागवडीचे यश हे कमी करण्यात मदत करेल.
शेती विषयक बातम्या, शासकीय योजना, महत्वाची माहिती मोबाईलवर मोफत मिळवण्यासाठी आमचा WhatsApp ग्रुप आजच Join करा
