हॅलो कृषी ऑनलाईन : शेतकरी मित्रांनो, खरीप नंतर आता शेतकऱ्यांना वेध लागले आहेत ते रब्बी हंगामाचे. अनेक भागात शेते रिकामी झाली आहेत. तर रब्बी करिता शेत तयार करण्याचे काम सुद्धा सुरु आहे. चला तर मग आज जाणून घेऊया बिहार कृषी विज्ञान केंद्राचे (परसौनी) मृदा शास्त्रज्ञ आशिष राय यांचा सल्ला, जो ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबर महिन्यात या पिकांच्या पेरणीच्या वेळी शेतकऱ्यांना मदत करेल.
ही पिके आहेत
बार्ली:- बागायती क्षेत्र असल्यास बार्लीची पेरणी १५ नोव्हेंबरपर्यंत पूर्ण करावी. बियाणे प्रमाणित नसल्यास पेरणीपूर्वी थिरम अॅझोटोबॅक्टरची प्रक्रिया करावी.
चना:- पेरणीनंतर 30-35 दिवसांनी खुरपणी व कोंबडी करावी.
वाटाणा:- वाटाणा पेरणीनंतर 20 दिवसांनी खुरपणी करावी. पेरणीनंतर ४०-४५ दिवसांनी पहिले पाणी द्यावे. नंतर 6-7 दिवसांनी ओट्स आल्यावर थोडेसे खोबणी करा.
मसूर:- पेरणीसाठी १५ नोव्हेंबरपर्यंतचा काळ चांगला आहे.
हिवाळी मका:- सिंचनाची खात्रीशीर व्यवस्था असल्यास रब्बी मक्याची पेरणी नोव्हेंबरच्या मध्यापर्यंत पूर्ण करा. पेरणीनंतर 25-30 दिवसांनी पहिले पाणी द्यावे.
हिवाळी ऊस:- पेरणीनंतर ३-४ आठवड्यांनी खुरपणी व कोळपणी करावी.
भाजीपाला लागवड
१) बटाट्याची पेरणी ऑक्‍टोबरमध्ये होऊ शकली नसेल तर नोव्हेंबर महिन्यापर्यंत नक्कीच पूर्ण करा.
२)टोमॅटोच्या वसंत ऋतु/उन्हाळी पिकासाठी रोपवाटिकेत बिया पेरा.
३) कांद्याच्या रब्बी पिकासाठी रोपवाटिकेत बियाणे पेरा.
मशागत आणि जमीन उपचार उद्देश
शेतातील तणांचे नियंत्रण
• पिकांच्या पेरणीसाठी माती तयार करणे.
• मातीचे भौतिक, रासायनिक आणि जैविक गुणधर्म सुधारणे.
• पीक वाढीसाठी चांगले वातावरण प्रदान करणे.
• जमिनीवर उपचार करून जमिनीवर पसरणारे रोग आणि किडीपासून मुक्ती मिळू शकते.
• वाळवी ही एक मोठी समस्या आहे. जेथे वाळवीचा प्रादुर्भाव असेल तेथे क्विनालफॉस 1.5 टक्के भुकटी 25 किलो प्रति हेक्‍टरी या प्रमाणात पेरणीपूर्वी मिसळावी.
रब्बी हंगामात पेरणीची पद्धत
मृदा शास्त्रज्ञ आशिष राय यांच्या मते, पेरणीची सर्वोत्तम पद्धत म्हणजे ओळ. यामध्ये शेतकऱ्याने सीड-ड्रिल किंवा झिरो मशागत यंत्राचा वापर करावा, जेणेकरून आपल्याला योग्य प्रमाणात बियाणे टाकता येईल. यामध्ये ओळी ते ओळी आणि रोप ते रोप अंतर निश्चित करता येते. ज्याचा विविध शेतीच्या कामात फायदा होतो. तसेच, अधिक उत्पादनासाठी, पिकांमध्ये 6-8 टन सेंद्रिय खत आणि खतांचा वापर करावा. बागायती स्थितीत, योग्य खतांसह पेरणीपूर्वी शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी संपूर्ण खत आणि खत द्यावे. बागायती स्थितीत पेरणीच्या वेळी अर्धा नत्र आणि स्फुरद व पालाशची पूर्ण मात्रा पिकांमध्ये वापरावी. उरलेल्या नत्राची मात्रा दोन ते तीन वेळा कमी प्रमाणात द्यावी.
मातीचे आरोग्य आणि खत व्यवस्थापन देखील महत्त्वाचे
मृदा शास्त्रज्ञ आशिष राय म्हणतात की पिके तयार केल्यानंतर सर्वात महत्वाची क्रिया म्हणजे मातीचे आरोग्य आणि खत व्यवस्थापन. यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे माती परीक्षण करून घेणे. सध्या रासायनिक खतांच्या समतोल वापरामुळे आपल्या शेतीयोग्य जमिनीवर व पर्यावरणावर विपरीत परिणाम होत आहे. शेतकरी बांधवांकडून शेतात असंतुलित खतांचा वापर केला जात असल्याने जमिनीची सुपीकता कमी होत आहे. त्याच वेळी, जमिनीतील सूक्ष्मजंतू आणि सूक्ष्मजीवांच्या संख्येत सतत घट होत आहे. त्यामुळे झाडांच्या वाढीवर आणि पीक उत्पादनावर वाईट परिणाम होतो. यासाठी शेतकऱ्यांनी रब्बी पिकाची पेरणी करण्यापूर्वी शेतातील मातीची चाचणी करून घ्यावी आणि आवश्यक खतांचा समतोल प्रमाणात वापर करावा.
