हॅलो कृषी ऑनलाईन : आधुनिक शेतीच्या युगात शेतकरी बाजाराच्या मागणीनुसार फायदेशीर पिके घेत आहेत. फळे व भाजीपाला उत्पादनातून चांगले उत्पन्न मिळत आहे. अननसाची शेती (Pineapple Cultivation) फळांमध्येही चांगला नफा देते, जी संपूर्ण 12 महिने करता येते. या फळाची मागणीही बारा महिने बाजारात असते. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांसाठी अननसाची शेती फायदेशीर ठरू शकते. नफा मिळविण्यासाठी शेतीची योग्य पद्धत जाणून घेऊया.
अननस लागवडीचा खर्च (Pineapple Cultivation) आणि उत्पन्न- एक हेक्टर शेतात १६-१७ हजार रोपे लावता येतात, ज्यातून ३-४ टन अननसाचे उत्पादन होते. एका फळाचे वजन सुमारे 2 किलो असते, ज्याची किंमत बाजारात 150-200 रुपयांपर्यंत मिळते. प्रक्रिया उद्योगांमध्येही चांगली मागणी आहे. अननसाचा रस, डबाबंद काप सुद्धा विकले जातात.
अननसाची वनस्पती निवडुंग प्रजातीची आहे. ही एक खाण्यायोग्य उष्णकटिबंधीय वनस्पती आहे. मूळतः हे पॅराग्वे आणि दक्षिण ब्राझीलमधील फळ आहे. अननस (Pineapple Cultivation) सुद्धा ताजे खाल्ले जाते आणि मोलॅसिसमध्ये किंवा काढलेल्या रसाच्या स्वरूपात जतन केले जाते.
लागवडीसाठी हवामान- अननस लागवडीसाठी ओलसर हवामान आवश्यक आहे. पावसाची गरज आहे. अननसात जास्त उष्णता आणि दंव सहन करण्याची क्षमता नसते. यासाठी 22-32 अंश से. तापमान योग्य राहते. दिवसा-रात्रीच्या तापमानात किमान ४ अंशाचा फरक असावा. 100-150 सेंटीमीटर पाऊस आवश्यक आहे. उबदार ओलसर हवामान अननसासाठी योग्य आहे.
लागवडीसाठी माती- वालुकामय चिकणमाती किंवा जास्त सेंद्रिय पदार्थ असलेली वालुकामय चिकणमाती अननस (Pineapple Cultivation) लागवडीसाठी योग्य आहे. पाणी साचलेल्या जमिनीत शेती करू नये. यासाठी आम्लयुक्त मातीचे पीएच मूल्य 5-6 च्या दरम्यान असावे.
लागवडीची योग्य वेळ- वर्षातून दोनदा लागवड करता येते. पहिला जानेवारी ते मार्च आणि दुसरा मे ते जुलै दरम्यान करता येतो. दुसरीकडे, ज्या भागात आर्द्रता असलेले मध्यम उबदार हवामान आहे, तेथे संपूर्ण 12 महिने लागवड करता येते.
शेतीसाठी प्रगत जाती- अननसाच्या (Pineapple Cultivation) अनेक जाती भारतात प्रचलित आहेत. जायंट क्यू, क्वीन, रेड स्पॅनिश, मॉरिशस या मुख्य जाती आहेत. राणी ही खूप लवकर परिपक्व होणारी विविधता आहे. जायंट क्विस जातीची लागवड उशीरा पीक म्हणून केली जाते. लाल स्पॅनिश या जातीमध्ये रोगांचा प्रादुर्भाव फारच कमी आहे. मॉरिशस ही एक विदेशी जात आहे.
शेतीची तयारी
सर्व प्रथम, उन्हाळ्यात माती फिरवणार्‍या नांगराने शेताची खोल नांगरणी करा, नंतर काही दिवस उघडी ठेवा. शेणखताचे कुजलेले खत शेतात टाकून ते जमिनीत मिसळावे. शेतात रोटाव्हेटर चालवून माती मोकळी करावी.
लागवड पद्धत- अननसाची (Pineapple Cultivation) लागवड बहुतांश प्रदेशात डिसेंबर-मार्च दरम्यान केली जाते परंतु परिस्थितीनुसार बदलते. अतिवृष्टीच्या काळात लागवड करू नका. शेत तयार केल्यानंतर शेतात 90 सेमी अंतरावर 15-30 सेमी खोल खंदक करावेत. लावणीसाठी अननस शोषक, स्लीप किंवा अननसाचा वरचा भाग वापरा. लागवड करण्यापूर्वी त्यावर ०.२ टक्के डायथेन एम ४५ द्रावणाची प्रक्रिया करा.झाडापासून लागवडीपासून २५ सेंमी अंतर ठेवा, खंदकांमध्ये ६० सेमी अंतर ठेवा.
खताचे प्रमाण- नांगरणी करताना कुजलेले शेण, गांडूळ किंवा कोणतेही सेंद्रिय खत जमिनीत चांगले मिसळावे. याशिवाय रासायनिक खते म्हणून 680 किलो अमोनियम सल्फेट, 340 किलो स्फुरद आणि 680 किलो पालाश झाडांना वर्षातून दोनदा द्या.
सिंचन व्यवस्था- पावसाळ्यात सिंचनाची फारशी गरज नसते. सिंचनासाठी ठिबक सिंचन पद्धतीचा अवलंब करणे सर्वात योग्य आहे. रोपांना अंकुर फुटल्यानंतर १०-१५ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
अननसातील रोग व्यवस्थापन- तसे पाहता अननसाच्या (Pineapple Cultivation) झाडांमध्ये फारच कमी रोग आढळतात. परंतु काही रोग वनस्पतीला हानी पोहोचवू शकतात. अननसातील मुळांच्या कुजण्याच्या रोगापासून बचाव करण्यासाठी शेतात पाणी साचू देऊ नका आणि रोग झाल्यास फळांचे मिश्रण शेतात शिंपडा. ब्लॅक स्पॉट रोग टाळण्यासाठी वनस्पतींवर विहित प्रमाणात मॅन्कोझेब किंवा कडुलिंबाच्या तेलाची फवारणी करा.
