हॅलो कृषी ऑनलाईन : बटण मशरूमची लागवड व्यावसायिकदृष्ट्या खूप फायदेशीर आहे. बटन मशरूम खायला चवदार आणि पोषक तत्वांनी पुरेपूर असते. बटन मशरूमची शेती करीत असताना सर्वात मोठी समस्या असते ती यासाठी लागणारे कंपोस्ट तयार करण्यासाठी. हे कंपोस्ट तयार करण्यासाठी खूप श्रम घ्यावे लागतात. म्हणूनच बिहार येथील समस्तीपूर येथे असणाऱ्या डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद सेंट्रल एग्रीकल्चरल युनिवर्सिटी पुसाच्या कृषी वैज्ञानिकांनी कंपोस्ट तयार करण्यासाठी एक सोपा आणि सरळ उपाय शोधून काढलाय. कंपोस्ट बनवण्याच्या पद्धतीला ‘पाईप मेथड’ असं नाव दिले आहे. याद्वारे केवळ पंधरा दिवसांमध्ये बटन मशरूम साठी कंपोस्ट तयार केले जाऊ शकते. चला जाणून घेऊया या पद्धतीबद्दल.
साधन सामग्री
हे खास प्रकारचे कंपोस्ट तयार करण्यासाठी 10 क्विंटल भुसा, तीन क्विंटल कोंबडी खाद, चोकर 30 किलो, जिप्सम 25 किलो युरिया तथा सहा चांगल्या क्वालिटीचे पाईप त्याच्यामध्ये छिद्र आहेत.
प्रक्रिया
1- सर्वात आधी दहा क्विंटल भुसा चांगल्या प्रकारे पाणी ने भिजवून घ्या. भुसा चांगल्या प्रकारे भेटल्यानंतर तो नरम होण्यासाठी दोन दिवस त्याला तसेच सोडून द्या.
2)त्यानंतर भविष्यामध्ये कोंबडी खाद चोकर जिप्सम आणि युरिया हे सर्व चांगल्या प्रकारे मिसळून घ्या. लक्षात ठेवा यामध्ये ही सर्व सामग्री योग्य मात्रा मध्ये चांगल्या प्रकारे मिसळली गेली पाहिजे.
३)आता या तयार मिश्रणाने 7 फूट रुंद आणि 5 फूट उंच बेड तयार करा. सर्वप्रथम 2 फूट उंच बेड तयार करा आणि त्यावर 3 पाईप्स लावा. आता पुन्हा 2 फूट उंचीचा बेड लावा. यानंतर, पुन्हा दोन पाईप्स घाला. आता उर्वरित मिश्रणाची आणखी एक थर बनवा , ज्यावर एक पाईप ठेवला आहे आणि ते त्या मिश्रणाने चांगले झाकलेले आहे.
४)आता हे बेड पॉलिथीनच्या सहाय्याने चांगले झाकलेले गेले पाहिजेत. हे लक्षात ठेवावे की बेडला पॉलिथीनने अशा प्रकारे झाकून ठेवावे की कोणत्याही प्रकारे हवा लीक होऊ नये. आता ४ दिवसानंतर पॉलिथीन काढून पाईप उघडा. पाचव्या दिवशी ते पॉलिथिनला बाजूला सारून काढा , तर 6 दिवसांनी पॉलिथीन पूर्णपणे काढून बेड तोंडाला जातो. त्याला पहिला फ्लिप म्हणतात.
५)पहिल्या फ्लिप नंतर, पुन्हा एकदा त्याच प्रकारे बेड तयार करा आणि त्यास झाकून टाका. 9 व्या दिवशी पुन्हा पाईपवरील फॉइल काढून टाकावे . 11 व्या दिवशी पॉलिथीन एका बाजूला काढा. 13 व्या दिवशी पॉलिथीन काढा आणि पुन्हा बेड फिरवा.
चाचणी करा
15 व्या दिवशी बटण मशरूम कंपोस्टची चाचणी केली जाते. तो दिसायला तपकिरी रंगाचा आहे. चाचणीसाठी एक चिमूटभर कंपोस्ट घ्या. भांड्यात थोडे पाणी घाला आणि चांगले मिसळा. आता पीएच पेपर घेऊन चाचणी घ्या. जर पीएच मूल्य 7 ते 7.5 च्या दरम्यान असेल तर ते एक दर्जेदार कंपोस्ट आहे. या पद्धतीने तयार केलेले कंपोस्ट दर्जेदार आहे. तयार कंपोस्ट अमोनियाच्या गंधसह गडद तपकिरी रंगाचा असतो.
