हॅलो कृषी ऑनलाईन : खरीप पिकांमध्ये प्रामुख्याने कापूस, भात, बाजरी, मका, गवार, भुईमूग, ऊस आणि कडधान्य पिके सोयाबीन, मूग, उडीद, तूर, चवळी आणि ज्वारी इत्यादी चारा पिकांमध्ये घेतली जातात.चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी शेतकरी अत्यंत महागड्या आणि प्रगत जातींचे बियाणे पेरतो जेणेकरून त्याला जास्तीत जास्त फायदा घेता येईल. परंतु बियाणांवर योग्य उपचार न केल्याने अनेक रोग होतात असे अनेकदा दिसून आले आहे. बियाण्यांवर प्रक्रिया न केल्यामुळे, पिकांचे नुकसान होते परिणामी उत्पादनावर त्याचा परिणाम होतो. म्हणून पेरणी/पेरणीपूर्वी, शेतकऱ्यांनी बियाणे प्रक्रिया करणे आवश्यक आहे.
बीजप्रक्रिया करण्याचे फायदे
१)माती आणि बियाणेजन्य रोगांपासून मुक्ती मिळते.
२)बियाणे आणि कोंबांचे संरक्षण होते .
३)बियाणे उगवण क्षमता वाढते .
४)लवकर आणि योग्य विकास होतो .
५)कडधान्य पिकांमध्ये नोड्यूलेशन वाढते.
६)प्रतिकूल परिस्थितीतही (कमी/उच्च आर्द्रता) एकसमान पीक.
७)खतांचा तुटवडा भागवतो.
८)कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव कमी करते आणि वनस्पतींची रोग प्रतिकारशक्ती वाढवते
कापसावर बीजप्रक्रिया
१)बियाण्यांपासून होणा-या रोगांपासून कपाशीचे संरक्षण करण्यासाठी, 5 ग्रॅम एमिसन, 1 ग्रॅम स्ट्रेप्टोसायक्लिन + सल्फ्यूरिक ऍसिड (H2So4) सुमारे 10 लिटर पाण्यात मिसळून द्रावण तयार करा. त्यामध्ये बियाणे सुमारे 8 ते 10 तास भिजवावे आणि त्यानंतर बिया सावलीत वाळवाव्यात आणि संध्याकाळीच पेराव्यात.
२)वाळवी नियंत्रणासाठी क्लोरपायरीफॉस 20% ई.सी. आवश्यकतेनुसार 10 मिली किंवा इमिडाक्लोप्रिड 5 मिली (गॅचो® एफएस 600) किंवा फिप्रोनील (फिप्रोनिल 5% एससी) 5 मिली, 10 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करून बियाण्याची प्रक्रिया करा.
३)ट्रायकोडर्माविर्डी 4 g/kg कुजणे/मूळ कुजणे म्हणजेच कोमेजणे आणि कोमेजणारे रोग टाळण्यासाठी. किंवा कार्बेन्डाझिम 2 ग्रॅम (बॅविस्टिन 50% डब्ल्यूपी) प्रति किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करा.
४)कपाशीचे शोषक किडींपासून संरक्षण करण्यासाठी बियाण्यास बियाण्यास इमिडाक्लोप्रिड किंवा थायोमेथॉक्सम 7 ग्रॅम प्रति किलो बियाण्याची प्रक्रिया करून पेरणी करावी. यामुळे कापसातील हानिकारक कीटक शोषण्याचा धोका कमी होतो.
५)जर तुम्ही बागायत नसलेल्या क्षेत्रात कपाशीची लागवड करत असाल तर बियाण्यांवर इजेक्टोबॅक्टर कल्चरची प्रक्रिया करावी. त्यामुळे पिकाच्या उत्पादनात वाढ होते.
भुईमुगावरील बीजप्रक्रिया
१)भुईमूग पेरण्यापूर्वी बियांची योग्य प्रक्रिया करणे खूप फायदेशीर आहे. यासाठी बियाण्यास कॅप्टन किंवा थिरम 2 ग्रॅम आणि 1 ग्रॅम कार्बेन्डाझिम प्रति किलो बियाणे किंवा ट्रायकोडर्मा 4 ग्रॅम + 1 ग्रॅम कार्बोक्झिन प्रति किलो या प्रमाणात बीजप्रक्रिया करावी. बियाण्यांच्या दराने प्रक्रिया करावी.
२)रणीपूर्वी, रायझोबियम आणि फॉस्फरस विरघळणारे जिवाणू (PSB) 5-10 ग्रॅम/कि.ग्रा. बियाणे दरानुसार प्रक्रिया करा. सेंद्रिय खतांची प्रक्रिया करून भुईमुगाचे उत्पादन २० टक्के वाढवता येते. बीजप्रक्रिया करताना बियाण्यावर औषधाचा लेप योग्य प्रमाणात असावा याची विशेष काळजी घ्यावी.
३)वाळवी नियंत्रण आणि पांढऱ्या माइट्सच्या प्रतिबंधासाठी क्लोरपायरीफॉस 20% ई.सी. 4 मिली किंवा इमिडाक्लोप्रिड 0.5 मिली (गॅचो® एफएस 600) किंवा फिप्रोनिल (फिप्रोनिल 5% एससी) 5 मिली प्रति किलो बियाण्यामध्ये आवश्यकतेनुसार द्रावण तयार करा आणि बियांवर समान प्रमाणात फवारणी करून प्रक्रिया करा.
