हॅलो कृषी ऑनलाईन आज रक्षाबंधन (Seed Rakhi For Raksha Bandhan) आहे, भाऊ आणि बहिणीमधील प्रेम आणि बंध यांचा उत्सव. हे बंध निसर्गाच्या आत्म्याप्रमाणेच चिरस्थायी, निरोगी आणि शुद्ध असले पाहिजे, तात्पुरते, कृत्रिम आणि त्रासदायक नसावे. रक्षाबंधनाच्या वेळी बहिणीने तिच्या भावाच्या मनगटावर बांधलेली राखी ही शाश्वत जोडणी असली तर किती भारी वाटेल. आणि हे प्रत्यक्षात सुद्धा आहे. होय भाजीपाला आणि अन्नधान्याच्या शुद्ध देसी बियापासून (Seed Rakhi) बनवलेली अशी राखी अस्तित्वात आहे. ही राखी (Seed Rakhi For Raksha Bandhan) वापरून झाल्यावर काही दिवसांनी मातीत टाकल्यावर त्यातील बिया जमिनीत रुजतात आणि त्यातून नवीन पीक वाढते. बहिण भावाच्या बंधाचे यापेक्षा सुंदर रुपांतर होऊच शकत नाही.
आणि हे शक्य झाल आहे राहीबाई पोपेरे (Rahibai Popere) यांच्या कल्पनेतून. महाराष्ट्राची ‘बीजमाता’ (Seed Mother) म्हणून राहीबाई यांना प्रेमाने ओळखले जाते.
अलिकडच्या वर्षांत, राहीबाई आणि महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील दुर्गम कोंभळणे गावातील महिला शेतकऱ्यांच्या गटाने, ज्या आदिवासी समाजातील आहेत, त्यांनी बियाणे बँक (Seed Bank) तयार करण्याचे आणि स्वदेशी बियाणांना प्रोत्साहन देण्याचे काम स्वतःकडे घेतले आहे. दिवाळी असो किंवा रक्षाबंधन (Seed Rakhi For Raksha Bandhan), या महिला शाश्वत शेतीबद्दलचे प्रेम व्यक्त करण्यासाठी बियाणांचा वापर करतात.
त्यांच्या बियाण्यांच्या या राख्यांना (Seed Rakhi For Raksha Bandhan) आता लोकप्रियता प्राप्त झाली आहे, राहीबाईंनी या प्रतिकात्मक राख्या राज्यमंत्री चंद्रकांत पाटील यांच्यासह उल्लेखनीय व्यक्तींना पाठवल्या आहेत, ज्यांनी त्यांना बियाणे बँक निर्मितीत मदत केली आहे.
राहीबाई म्हणतात की त्यांच्या बियाण्यांच्या राख्या (Seed Rakhi For Raksha Bandhan) भाऊ आणि बहिणीमधील प्रेमाचे आणि मातीशी असलेल्या संबंधाचे प्रतीक आहेत. राखीचा प्रत्येक धागा, देशी बियांनी जडलेला, निरोगी, अधिक टिकाऊ भविष्याचे शाश्वती देतो.
“या रक्षाबंधनात भाऊ-बहीण या अनोख्या राख्यांची देवाणघेवाण करत असल्याने ते केवळ त्यांच्या नात्याचा आनंद साजरा करत नाहीत; ते निसर्गाच्या आत्म्याचा सन्मान करत आहेत, शुद्धतेचा वारसा स्वीकारत आहेत आणि येणाऱ्या पिढ्यांसाठी प्रेमाची बीजे पेरत आहेत”, असे राहीबाई म्हणतात.
बियाणे मिशन
पारंपारिक बियांचे जतन करण्याचे राहीबाईंचे समर्पण तीन दशकांहून अधिक काळ आहे. त्यांचे मिशन सुमारे पंचवीस वर्षांपूर्वी तिचा नातू आजारी पडल्यावर सुरू झाला. संकरित बियाणे, रसायने आणि खते यांच्यातील ‘विष’ असलेल्या भाजीपाला आणि अन्नधान्यांमुळे मूल अनारोग्यकारक ठरले आहे, हे पटल्यामुळे त्यांनी आपल्या मुलाला असे उत्पादन घेणे थांबवण्याचे आवाहन केले. यामुळे देशी बियांचे जतन करण्याच्या त्यांच्या प्रवासाची सुरुवात झाली.
निरक्षर असूनही, राहीबाईंनी पीक विविधता आणि वन्य अन्न संसाधनांचे संवर्धन आणि पुनरुज्जीवन करण्यासाठी तिच्या लहान मातीच्या घरात बियाणे बँक स्थापन केली. गेल्या काही वर्षांत अनेक शेतकऱ्यांनी त्यांच्याकडून देशी बियाणे मिळवले आहे.
धान्याच्या राख्यांमुळे (Seed Rakhi For Raksha Bandhan) केवळ निसर्गाची शुद्धता टिकवून ठेवली जात नाही तर भावी पिढ्यांचे आरोग्य आणि समृद्धी देखील सुनिश्चित करतात.
2021 मध्ये राहुबाई यांना कृषी क्षेत्रातील योगदानाबद्दल चौथा सर्वोच्च नागरी राष्ट्रीय पुरस्कार पद्मश्री (Padmashri Award) प्रदान करण्यात आला.
