हॅलो कृषी : शेतकरी देशाला अन्न पुरवतो पण त्याची परिस्थिती सुधारत नाहीये शेतकर्‍यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्यासाठी पारंपारिक शेतीबरोबरच नवीन पर्याय निवडण्यासही त्यांना प्रोत्साहित केले जात आहे. या कारणास्तव, शेतकऱ्यांमध्ये औषधी वनस्पतींच्या लागवडीचा कल वाढत आहे. त्यांची मागणी जगभरात कायम आहे आणि उत्पादन कमी आहे, यामुळेच याला चांगले दर मिळतात. या वनस्पतीमध्ये मेंथा हा एक उत्तम पर्याय आहे. मेंथाबाबत सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे याची किंमत खूप कमी आहे. पीक 100 ते 110 दिवसात तयार होते. यामुळे लवकरच शेतीवर खर्च केलेला पैसा मोठ्या नफ्यात परत शेतकऱ्यांना मिळतो. सध्या मेंथा तेल प्रतिलिटर 1000 रुपये दराने विकले जात आहे. जास्त नफ्याच्या इच्छेनुसार शेतकरी स्वत: हून शेतीला अधिक प्राधान्य देतात.
भारत मुख्य उत्पादक देश असला तरी मेंथा ही मुख्यतः युरोपियन वनस्पती आहे. मेंथा थंड गोष्टींमध्ये वापरला जातो. याच्यापासून पेपरमिंट, वेदना कमी करणारी औषधे आणि मलम बनतात. आयुर्वेदिक औषधांमध्येही याचा उपयोग केला जातो. मेंथा लागवडीसाठी प्रथम योग्य जागेची निवड करणे आवश्यक आहे. शेतात पाण्याचा निचरा व्हायला हवा. दमट आणि चिकणमाती मातीमध्ये याचे चांगले उत्पादन येते. लागवडीपूर्वी शेतकऱ्यांनी माती परीक्षण केले पाहिजे. मातीचे पीएच मूल्य 6.5 ते 7 दरम्यान असले पाहिजे.
रब्बीच्या पिकानंतर रोपण पद्धतीने याची लागवड केली जाते. यात प्रथम वनस्पतींची रोपवाटिका तयार केली जाते. 30 ते 40 दिवसांत वनस्पती तयार होते. जानेवारी-फेब्रुवारीमध्ये नर्सरी तयार केली जाते. मार्च आणि एप्रिलमध्ये ही रोपे मुख्य शेतात लागवड केली जातात. योग्य वेळी मेंथा कापणी करावी. अन्यथा पीक आणि गुणवत्तेवर परिणाम होतो. उशिरा कापणीच्या वेळी मेंथाची मात्रा कमी होते आणि पानांमधून तेलाचे प्रमाण कमी होते. वनस्पतींच्या वयानुसार तेल आणि मेंथाचे प्रमाण वाढत जाते. सर्वसाधारणपणे मेंथाची पहिली कापणी 100 ते 120 दिवसांनी करावी आणि दुसरी कापणी 60 ते 70 दिवसांनी करावी. अश्या पद्धतीने लागवड केल्यास चांगले पीक येऊ शकते आणि त्यातून चांगली कमाईही होऊ शकते.
