हॅलो कृषी ऑनलाईन: शेतकरी बंधुंनो कोरडवाहू भागासाठी ‘चारा बीट’ (Fodder Beet) हे उच्च उत्पादन आणि जनावरांना उर्जा देणारे चारा पीक (Fodder Crop) विकसित करण्यात आलेले आहे. निकृष्ट माती आणि पाणी असलेल्या भागात सुद्धा या चारा पिकाची लागवड करता येत असल्यामुळे पशुपालक शेतकऱ्यांसाठी हे पीक नक्कीच फायद्याचे ठरणारे आहे. आजच्या लेखात जाणून घेऊ या चारा बीट (Fodder Beet) या पिकाची लागवड पद्धती आणि जनावरांना देण्याचे प्रमाण याविषयी.
चारा बीट लागवड पद्धती (Fodder Beet Planting Method)
- माती आणि हवामान: या चारा पि‍काला मध्यम तापमान आवश्यक आहे, ज्यामुळे ते अर्ध-शुष्क प्रदेशात लागवडीसाठी योग्य बनते. खराब-गुणवत्तेच्या मातीत आणि पाण्यातही हे पीक चांगले येते.
- पेरणीची वेळ: चारा बीटची पेरणी प्रामुख्याने ऑक्टोबरच्या मध्यापासून ते नोव्हेंबरच्या मध्यापर्यंत केली जाते. लवकर पेरणी केल्याने मुळांचा योग्य विकास होतो आणि जास्तीत जास्त उत्पादन मिळते.
- जमीन तयार करणे: पेरणीपूर्वी 3 ते 4 आठवडे नांगरणी करावी. बियाणे पेरणीसाठी चांगले वाफे तयार करून 20 सेमी उंच गादी वाफ्यावर बियाणे पेरणी करावी.
- बियाणे प्रमाण आणि लागवड अंतर: चारा बीटसाठी 2.0 ते 2.5 किलो बियाणे प्रति हेक्टर वापरावे. बियाणे 2 ते 4 सें. मी. खोलीवर पेरावे आणि रोपामध्ये 20 सेमी अंतर ठेवावे.
- खत व्यवस्थापन: सुमारे 25 टन शेणखत/हेक्टर, 100 किलो नत्र/हेक्टर + 75 किलो स्फुरद/हेक्टर माती चारा बीट लागवडीसाठी शिफारस करण्यात येते. नत्र तीन भागात विभागून द्यावे – अर्धे पेरणीच्या वेळी आणि 25% नत्र लागवडीनंतर 30 आणि 50 दिवसांनी द्यावे.
- सिंचन पद्धती: चारा बीटला 10-12 तुषार सिंचन (Sprinkler Irrigation) आवश्यक आहे आणि एकूण 80-100 सेमी सिंचन पाण्याची आवश्यकता आहे. चारा बीट पि‍काला 7 ते 10 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
- आंतरमशागत: पेरणीनंतर 20-30 दिवसांच्या दरम्यान विरळणी, तण काढणे आणि मातीची भर देणे यासारखी आंतर मशागतीची कामे करावीत.
- कीड आणि रोग व्यवस्थापन: जमिनीतून होणार्‍या किडीच्या नियंत्रणासाठी, पेरणीपूर्वी क्विनॅलफॉस पावडर (1.5℅) 25 किलो/हेक्टरी याप्रमाणात जमिनीत मिसळावे. पानांचा मर रोग टाळण्यासाठी वेळोवेळी पि‍काला पाणी द्यावे.
- कापणी: कापणी साधारणपणे जानेवारीच्या मध्यात सुरू होते, एकदा मुळे 1.0 ते 1.5 किलो वजनापर्यंत पोहोचतात. मुळे आणि पाने दोन्ही अत्यंत पौष्टिक आहेत आणि पशुधनासाठी उत्कृष्ट खाद्य (Fodder Beet) सिद्ध झाले आहे.
जनावरांना चारा बीट देण्याचे प्रमाण आणि पद्धती (Fodder Beet For Animal)
जनावरांच्या चाऱ्यासाठी चिरलेली मुळे कोरड्या चाऱ्यामध्ये मिसळली जातात. या मुळ्यांचे प्रमाण हळूहळू वाढवत जनावरांच्या एकूण कोरड्या पदार्थाच्या 60% भाग करावे.
गायी आणि म्हशींसाठी 12 ते 20 किलो प्रतिदिन आणि लहान पशुंसाठी 4 ते 6 किलो प्रतिदिन शिफारस केलेले डोस आहेत. तीन दिवसांपेक्षा जास्त काळ कापणी केलेला किंवा जास्त प्रमाणात चारा देणे टाळावे कारण त्यामुळे जनावरांना आम्लपित्त होऊ शकते.
हे सुद्धा वाचा ICAR-CAZRI ने विकसित केले पशुंसाठी ‘चारा बीट’, उच्च उत्पादन आणि ऊर्जा देणारे हे चारा पीक कोरडवाहू भागासाठी ठरू शकते गेम चेंजर!
