हायड्रोपोनिक्स तंत्रात वनस्पतींची लागवड मातीऐवजी पाण्याद्वारे केली जाते. सध्या अनेकजण हायड्रोपोनिक्स तंत्राचा वापर करताना दिसत आहेत. या तंत्रात झाडांना लागणारी सर्व पोषक द्रव्ये पाण्याद्वारे दिली जातात. हे एक अतिशय चांगले आणि उदयोन्मुख शेती तंत्र आहे. अशा स्थितीत या शेती पद्धतीत झाडांच्या मुळांमध्येही विविध प्रकारचे रोग होतात आणि पिकाच्या उत्पादनावर मोठा परिणाम होतो. आज आम्ही तुम्हाला हायड्रोपोनिक्स शेतीमध्ये कीटक आणि रोगांचे व्यवस्थापन कसे करावे? याबद्दल माहिती सांगणार आहोत.
हायड्रोपोनिक्स शेतीतील कीटक आणि रोग
१) कोळीचा प्रादुर्भाव
हायड्रोपोनिक्स शेती करताना कोळीचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात जाणून येतो. हे कोळी कोरड्या वातावरणात वाढतात. त्यांचे रंग लाल, पिवळे, हिरवे आणि काळा आहेत. हे कोळी झाडाचे देठ खातात आणि त्या झाडाच्या देठातील सर्व रस पिळून काढतात. याशिवाय झाडाच्या पानांवरही हल्ला करून ते खाण्यास सुरुवात करते. त्यामुळे आपल्या पिकाचे मोठे नुकसान होते.
२) पावडर बुरशी
हा रोग फक्त हायड्रोपोनिक्स वनस्पतींमध्ये होतो. त्यामुळे झाडांची वाढ खुंटते आणि त्यांची देठं कमकुवत होऊ लागतात. याच्या वापरामुळे झाडांची पाने सुकायला लागतात आणि संपूर्ण झाड पिवळी पडते. या रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यास झाडांची योग्य प्रकारे वाढ होत नाही. त्यामुळे उत्पादन कमी होऊन शेतकऱ्यांना मोठा फटका बसतो.
३) थ्रिप्स
हायड्रोपोनिक्स शेती करताना थ्रिप्स रोगाचा प्रादुर्भाव देखील आढळून येतो. हा एक लहान आणि गोल आकाराचा कीटक आहे. या काळ्या रंगाच्या किडीचा झाडांच्या पानांवर परिणाम होतो आणि तो हळूहळू संपूर्ण झाडावर पसरतो. याचा प्रादुर्भाव झाल्यावर झाडांची पाने नष्ट होण्यास सुरवात होते. त्याचबरोबर हायड्रोपोनिक्स तंत्राने उगवलेल्या बहुतेक वनस्पतींमध्ये लोहाची कमतरता असते. त्याच्या कमतरतेमुळे, पानांमध्ये क्लोरोफिल विकसित होत नाही आणि त्यांचा रंग पिवळा होऊ लागतो.
या रोगांपासून पिकाला वाचवण्यासाठी काय उपाय कराल?
वरील रोगांचा पिकांवर प्रादुर्भाव झाल्यावर आपले पीक नष्ट होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे आपण त्याचे योग्य ते व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे. या रोगांपासून बचाव करण्यासाठी झाडांमध्ये नेहमी स्वच्छ पाण्याचा वापर करा आणि आपल्या सभोवतालचे वातावरण स्वच्छ ठेवा. झाडांच्या वाढीसाठी चांगला प्रकाश देखील आवश्यक असतो आणि उच्च आर्द्रता असलेल्या वातावरणामुळे कीटकांची वाढ होण्यास मदत होते. असे केल्यास तुमचे पीक रोगांपासून दूर राहील आणि तुम्हाला चांगले उत्पादन मिळेल.
