हॅलो कृषी ऑनलाईन: पशुपालन हा उत्तम जोडव्यवसाय (Poultry And Goat Farming) आहे. पण काही जोडव्यवसाय एकमेकांना पूरक सुद्धा असतात. हे व्यवसाय एकत्रित केल्यावर शेतकऱ्यांना फायदा होऊन त्यांचे उत्पन्न सुद्धा वाढते. असाच एक पशुपालनातील (Animal Husbandry) पूरक व्यवसाय आहे शेळी-कुक्कुटपालन (Poultry And Goat Farming).
शेतकऱ्यांनी (Farmers) शेळ्यांसोबत कोंबडी पाळल्यास (Poultry And Goat Farming) त्यांचा खर्च कमी होतो आणि नफा वाढतो. शेळ्यांसोबत कोंबडी पाळल्याने खर्च निम्म्यावर येतो आणि अंडी आणि कोंबडीचे मांस सुद्धा मिळते. अशा प्रकारे पशुपालक (Animal Breeder) कमी खर्चात चांगला नफा मिळवू शकतात.
शेळीपालन (Goat Farming) ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत विशेष महत्त्वाचे आहे, कारण ते अनेक लोकांसाठी कमाईचे मुख्य साधन आहे. परंतु शेतकऱ्यांनी शेळ्यांसोबत कोंबडी पाळल्यास (Poultry Farming) त्यांचा खर्च कमी होऊन नफाही वाढतो. देशभरातील अनेक शेतकरी अजूनही गायी, म्हशी आणि शेळ्यांसोबत कोंबडी पाळत आहेत. शेळ्यांसोबत कोंबडी पाळल्याने (Poultry And Goat Farming) खर्च निम्म्यावर येतो.
अशा प्रकारे पशुपालक कमी खर्चात चांगला नफा मिळवू शकतात. शेळीचे शेण आणि कोंबडीची विष्ठा वापरून शेतकरी सेंद्रिय खत (Organic Manure) निर्माण करू शकतात.
कोंबड्या आणि शेळ्यांचे एकत्र पालन (Poultry And Goat Farming)
एकत्र कुक्कुटपालन आणि शेळीपालनासाठी, सर्वप्रथम एक विशेष प्रकारचे शेड (Animal Shed) तयार करावे लागेल ज्यामध्ये कोंबड्या आणि शेळ्या एकत्र राहू शकतील. या शेडचे दोन भाग करण्यासाठी मधोमध लोखंडी जाळी लावून कोंबड्यांना बाहेर येण्यासाठी छोटा दरवाजा करावा. शेळ्यांना चरण्यासाठी बाहेर घेऊन शेडमध्ये साफसफाईसाठी जाताना जाळीत बसवलेले छोटे गेट उघडले पाहिजे. गेट उघडल्यानंतर कोंबड्या शेळ्यांच्या जागी येतात. शेळ्यांच्या शेडमध्ये उरलेला चारा (Waste Fodder) कोंबड्या मोठ्या उत्साहाने खातात.
कोंबडीच्या खाद्याच्या किमतीत कपात
शेळ्यांना बरसीम, कडुनिंब, सायकमोर, जामुन आणि पेरू यांसारखा हिरवा चारा तसेच औषधी मुल्याचा चारा दिला जातो, ज्यामुळे शेळ्यांना अनेक मोठ्या आजारांपासून संरक्षण मिळते. शेळ्यांनी खाऊन उरलेला चारा फेकून दिल्यानंतर कोंबड्या खातात. कोंबडी एका दिवसात 110 ते 130 ग्रॅम धान्य खाते. त्याचबरोबर कोंबड्या आणि शेळ्यांचे पालन केल्याने कोंबडीच्या खाद्याचा खर्च 30 ते 40 ग्रॅमने कमी होतो.
कार्बन डायऑक्साइडच्या माध्यमातून कंपोस्ट खत निर्मिती
एक एकरावर शेळ्यांसोबत कोंबड्या पाळल्या तर शेळ्यांच्या खतापासून कंपोस्ट खतही (Compost From Goat Manure) तयार करता येईल. हे तयार केलेले कंपोस्ट तुम्ही शेळ्यांसाठी चारा निर्मितीसाठी वापरू शकता. याद्वारे पूर्णपणे सेंद्रिय चारा (Organic Fodder) पिकवू शकाल. याशिवाय तुम्ही या कंपोस्टपासून चांगल्या प्रथिनांसह अॅझोला देखील वाढवू शकता.
