हॅलो कृषी ऑनलाईन: ऊर्जा तयार (Carbon Credit Farming) करण्यासाठी काही निवडक अपवाद वगळता बहुतांशी सर्व देशात दगडी कोळसाच (Coal) जाळला जातो. भारतात नाही पण काही देशांत फर्नेस ऑईलही जाळले जाते. वाढत्या लोकसंख्येसाठी निवासी वस्त्यांचे बांधकाम करण्यासाठी आणि मोठमोठे प्रकल्प राबवण्यासाठी अमर्याद वृक्षतोड (Deforestation) केली जाते, वाहने रात्र दिवस हवेत धूर सोडतच असतात, जगभर डिझेलवर चालणार्‍या आगगाड्या वापरल्या जातात ज्यात पूर्वी दगडी कोळसा वापरला जायचा तर आता डिझेल वापरले जाते, कारखान्यात खास पोलाद आणि अॅल्युमिनियम तयार करण्यात येणार्‍या कारखान्यात प्रचंड दगडी कोळसा वापरला जातो ज्यामुळे प्रचंड प्रमाणावर धूर म्हणजे कार्बन (Carbon Dioxide) हवेत उत्सर्जित केला जातो परिणामी हवेचे प्रदूषण आणि खास करून हवेतील कार्बनचे प्रमाण वाढते, जे पर्यावरणासाठी आणि मानव जातीसाठी अत्यंत घातक आहे (Carbon Credit Farming).
दुसरीकडे जगात असेही देश आहेत जे अत्यंत गरीब (Under Developed Country) आहेत आणि तिथे औद्योगिकरण (Industrialization) फारसे झालेले नाही, म्हणजे तिथे मोठ्या प्रमाणात निसर्गाचे संवर्धन झाले आहे. मुख्यत्वे पर्यटनावर अवलंबून असलेल्या भूतान (Bhutan) सारख्या देशात भरपूर वनराई शिल्लक असल्यामुळे वातावरणात निर्माण होणारा कार्बन (Carbon Credit Farming) हा या वनराईत शोषला जातो आणि हवा शुद्ध राहते.
काय आहे कार्बन क्रेडिट? (Carbon Credit Farming)
हवामान बदलाच्या (Climate Change) समस्येवर मात करण्यासाठी जगभरात प्रयत्न सुरू आहेत. याच प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून कार्बन क्रेडिटची संकल्पना विकसित झाली आहे. कार्बन क्रेडिट (Carbon Credit Farming) हे एक प्रमाणपत्र आहे जे एका टन कार्बन डायऑक्साइड किंवा समतुल्य हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करण्याचे प्रतिनिधित्व करते.
जगात अमेरिका, चीन भारत यासारखे अनेक देश आहेत की जे वातावरणात ज्या प्रमाणात कार्बन सोडतात त्या प्रमाणात वातावरणातील कार्बन शोषून घेत नाहीत म्हणजेच प्रदूषण वाढवतात तर भूतान सारखे काही देश आहेत की जे कमी कार्बन उत्सर्जित करतात आणि जास्त शोषून घेतात.
औद्योगिक विकास (Industrial Development) करायचा असेल तर वीज निर्मिती (Electricity Generation) आवश्यक आहे मात्र त्यामुळे जर पर्यावरणाची हानी होत असेल तर त्याचे परिणाम फक्त त्याच देशाला नव्हे तर सर्वच देशांना भोगावे लागतात.
जर एखादा देश ज्या प्रमाणात कार्बन उत्सर्जित करतो त्याच प्रमाणात शोषूनही घेत असेल तर त्याला कार्बन न्युट्रल देश म्हणतात. आता भूतान सारखे जे देश कमी प्रमाणात कार्बन उत्सर्जित करतात आणि जागतिक पर्यावरण राखण्यात मदत करतात त्यांना त्याचा योग्य तो मोबदला मिळायला हवा आणि जे देश जास्त प्रमाणात कार्बन उत्सर्जित करतात त्यांना त्याची किंमतही मोजायला लागणे आवश्यक आहे. या उदाहरणात भूतानला कार्बन क्रेडीट (Carbon Credit) मिळेल आणि जी राष्ट्र जास्त कार्बन उत्सर्जित करतात त्यांच्याकडून पैशाच्या स्वरुपात त्याचा मोबदलाही मिळेल.
कार्बन क्रेडीट कशाप्रकारे करता येईल? (Carbon Credit Farming)
कार्बन क्रेडिट शेतीमध्ये शेतकरी अशा पद्धतींचा अवलंब करतात ज्यामुळे वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेण्यास मदत होते. जसे,
- वृक्ष लागवड करणे यामुळे झाडे वाढत असताना ते वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइड शोषून घेतात.
- जैविक शेतीचा अवलंब करून रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर कमी करून जमिनीची सुपीकता वाढविणे.
- शाश्वत शेती पद्धती अवलंब करून पाणी आणि ऊर्जेचा काटकसरीने वापर, मातीची धूप रोखणे इत्यादी पद्धतीचा अवलंब करणे
वरील पद्धतींचा अवलंब करून शेतकरी कार्बन क्रेडिट (Carbon Credit Farming) मिळवू शकतात. हे क्रेडिट नंतर ते कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासाठी प्रयत्नशील असलेल्या कंपन्या आणि संस्थांना विकू शकतात.
कार्बन क्रेडिट शेतीचे फायदे (Benefits Of Carbon Credit Farming)
- शेतकर्‍यांसाठी नवीन उत्पन्नाचा स्रोत निर्माण होतो
- हवामान बदलाशी लढण्यास मदत होते
- जमिनीची सुपीकता वाढते
- पाणी आणि ऊर्जेचा बचत होऊन शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन मिळते
कार्बन क्रेडिट शेतीसाठी काय करावे?
- शेतकर्‍यांनी एकत्र येऊन एक गट तयार करणे आवश्यक आहे.
- या गटाला कार्बन क्रेडिट प्रकल्पासाठी नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
- प्रकल्पाचे नियोजन आणि अंमलबजावणीसाठी तज्ज्ञांची मदत घेणे आवश्यक आहे.
कार्बन क्रेडिट शेती (Carbon Credit Farming) ही शेतकर्‍यांसाठी एक नवीन आणि फायदेशीर संकल्पना आहे. हवामान बदलाशी लढण्यास मदत करण्या सोबतच शेतकर्‍यांच्या उत्पन्नातही वाढ करू शकते.
