हॅलो कृषी ऑनलाईन: पर्यावरणाला होणार्‍या हानीमुळे प्लास्टिकचा (Eco Friendly Wheat Straw Products) वापर कमी करण्याची मागणी दिवसेंदिवस वाढत आहे. दैनंदिन वापरातील प्लास्टिक कमी करण्यासाठी वेगवेगळे प्रयोग करण्यात येत आहेत. असाच एक प्रयोग म्हणजे वेगवेगळ्या वस्तू तयार करण्यासाठी गव्हाचा भुसा (Eco Friendly Wheat Straw Products) याचा वापर.
गव्हाचा भुसा हा प्लॅस्टिकला उत्कृष्ट आणि पर्यावरणपूरक पर्याय ठरू शकतो. यामुळे जाळण्याची समस्या तर सुटणारच, पण पर्यावरणासाठीही हे एक चांगले पाऊल ठरेल. गव्हाच्या भुशापासून तयार केलेले प्लेट्स, कप (Eco friendly plates and cup from wheat straw) आणि इतर वस्तू या शेतकर्‍यांना अधिकचे उत्पन्न सुद्धा मिळवून देऊ शकतात.
गव्हाच्या भुशापासून प्लास्टिक उत्पादन (Eco Friendly Wheat Straw Plastic)
प्लास्टिकला स्वस्त आणि शाश्वत पर्याय शोधण्यासाठी तज्ज्ञ भात आणि गव्हाच्या पेंढ्यापासून प्लास्टिकसारखे पदार्थ (इको-प्लास्टिक) बनवण्याचा प्रयत्न करत आहेत आणि त्यात यशही मिळाले आहे. यातून दोन प्रकारचे फायदे होतात. पहिले म्हणजे, शेतीतील कचरा वापरला जातो आणि दुसरे म्हणजे लोकांना पर्यावरणपूरक प्लास्टिकच्या वस्तू मिळतात.
पीक काढणीनंतर शेतात शिल्लक कचऱ्यापासून हे प्लास्टिक तयार केले जाते. अशा परिस्थितीत शेतकर्‍यांचा कचरा व्यवस्थापनाचा प्रश्नही संपतो. या लेखात जाणून घ्या गव्हाच्या पेंढ्यांपासून प्लास्टिक कसे तयार केले जाते आणि त्याची खासियत काय आहे.
गव्हाच्या भुशात असलेले नैसर्गिक पॉलिमर (Eco Friendly Wheat Straw Products)
गव्हाच्या भुशात सेल्युलोज नावाचा घटक असतो, (सेल्युलोज एलिमेंट इन व्हीट स्ट्रॉ) यामुळे प्लास्टिकसारखे पदार्थ बनवण्यासाठी त्याचा पुनर्वापर करता येतो. सामान्य प्लास्टिक हे कृत्रिम पॉलिमरपासून बनवले जाते, तर गव्हाच्या भुशाचे पॉलिमर पूर्णपणे नैसर्गिक असतात. गव्हाच्या पेंढ्यापासून बनवलेल्या प्लास्टिकपासून कंटेनर, स्ट्रॉ, प्लास्टिक प्लेट्स, कॉफी कप अशा अनेक उपयुक्त गोष्टी बनवता येतात.
म्हणजेच प्लॅस्टिक उत्पादनांना तो उत्तम पर्याय ठरू शकतो. पुढच्या वेळी जेव्हा तुम्हाला पार्टी किंवा कार्यक्रमाच्या वेळी प्लेट्स आणि कपची गरज भासेल तेव्हा बाजारातून फक्त गव्हाच्या पेंढ्यापासून बनवलेले पर्यावरणपूरक उत्पादने खरेदी करण्याचा प्रयत्न करा.
गव्हाच्या पेंढ्यापासून प्लास्टिक कसे बनते (Plastic From Wheat Straw)
गव्हाच्या पि‍कामध्ये लिग्निन नावाचे मूलद्रव्य असते, ते साखरेमध्ये मिसळून त्याचे बायोप्लास्टिकमध्ये रूपांतर होते. प्लॅस्टिक तयार करण्यासाठी, लिग्निन प्रथम जमिनीत आढळणाऱ्या रोडोकोकस जोस्टी नावाच्या जीवाणूद्वारे तोडले जाते. हा जीवाणू आम्ल तयार करतो, जे नैसर्गिक रित्या लिग्निनचे विघटन करते. फोडल्यानंतर त्यात साखर मिसळून प्लास्टिकसारखा पदार्थ बनवला जातो. मग या मटेरियलपासून कप, प्लेट्स, स्ट्रॉ, स्टोरेज कंटेनर यांसारख्या वस्तू बनवल्या जातात.
गव्हाच्या पेंढ्यांपासूनही कागद बनवता येतो. यासाठी काही रसायने टाकून पेंढ्यांचे पल्पमध्ये रूपांतर केले जाते आणि नंतर ते प्लेटमध्ये दाबले जाते. नैसर्गिक प्लास्टिक बनवण्यासाठी केवळ गव्हाच्या पेंढ्याचा वापर केला जाऊ शकत नाही, तर गवत, पाने आणि खोड देखील वापरता येते.
गव्हाच्या पेंढ्यापासून बनवलेल्या प्लास्टिकचे फायदे (Benefits Eco Friendly Wheat Straw Products)
- ते पूर्णपणे जैव विघटनशील आहे, म्हणजेच ते नष्ट होऊन जमिनीत मिसळते. पर्यावरणाची कोणतीही हानी होत नाही.
- ते पुनर्वापर करता येणारे आणि टिकाऊ आहे.
- ग्लूटेन-फ्री असण्याबरोबरच, ते स्वच्छ करणे सोपे आहे आणि या प्लास्टिकपासून बनविलेले पदार्थ मजबूत आहेत.
- हे मायक्रोवेव्ह आणि फ्रीजरमध्ये देखील वापरले जाऊ शकते.
- याला कोणत्याही प्रकारचा वास येत नाही आणि त्यांना बुरशी सुद्धा लागत नाही.
- 100 डिग्री सेल्सिअस पर्यंतचे गरम द्रव त्यात साठवले जाऊ शकते.
- हे यूएस फूड अँड ड्रग ॲडमिनिस्ट्रेशन (FDA) च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करते.
- गव्हाच्या भुशापासून प्लास्टिक (Eco Friendly Wheat Straw Products) बनवण्यासाठी कमी ऊर्जा लागते, तर कृत्रिम प्लास्टिक तयार करण्यासाठी जास्त ऊर्जा लागते. कार्बन डाय ऑक्साईडचे उत्सर्जनही जास्त होते, जे पर्यावरणासाठी चांगले नाही.
- यातून शेतकर्‍यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळू शकते. ते गव्हाच्या पेंढ्यापासून उत्पादने बनवू शकतात आणि बाजारात विकू शकतात.
- शेतकर्‍यांना कचऱ्याचे व्यवस्थापन करावे लागणार नाही आणि पेंढा जाळल्याने होणारे वायू प्रदूषणही कमी होईल.
- प्लास्टिकप्रमाणे ते एकदाच वापरले जात नाही, तर ते पुन्हा वापरले जाऊ शकते (Recycle).
प्लास्टिकमुळे पर्यावरणाची होणारी मोठी हानी लक्षात घेऊन अशी पर्यावरणपूरक उत्पादने तयार करून त्याच्या वापराला प्रोत्साहन देण्याची गरज आहे (Eco Friendly Wheat Straw Products).
