Farmers Success Story: गलेलठ्ठ पगार सोडून मातीशी नाळ जोडणारा, शेतकरी ते कृषी उद्योजक केरळचा ज्ञाना सरवणन!

हॅलो कृषी ऑनलाईन: अनेक शेतकऱ्यांना एक नैसर्गिक शेतकरी (Farmers Success Story) म्हणून समाजात एक अभिनानाचे स्थान मिळवायचे असते. परंतु फारच कमी लोकांचे हे स्वप्न पूर्ण होते. कारण हे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी लागते प्रचंड मेहनत, धैर्य आणि इच्छाशक्ती (Farmers Success Story)!

आज आपण केरळच्या (Kerala) अशा उच्च शिक्षित तरुणाबद्दल माहिती घेणार आहोत ज्याने बहुराष्ट्रीय कंपनीतील त्याचा सहा आकडी पगार सोडून त्याचे जे मूळ म्हणजेच शेतीकडे वळण्याचा निश्चय केला आणि आज एक यशस्वी कृषी उद्योजक झाला (Farmers Success Story).

मुळचा केरळमधील पोल्लाची येथे राहणारा ज्ञाना सरवणन (Kerala Farmer) सांगतो की, “मी त्या पिढीशी संबंधित आहे जी शेती करणाऱ्या शेतकर्‍यांची जुनी पिढी आणि त्यांच्या मुळापासून दुरावलेली भावी पिढी यांच्यातील शेवटचा दुवा आहे, मी जर शेती सोडली तर माझ्या मुलाची आणि त्याच्या नंतरच्या पिढीची मी केलेली ही सर्वात मोठी हानी होईल, त्यांना मातीचा सुगंध कसा असतो हे सुद्धा कधीच कळणार नाही.”

याच विचारानेपाच वर्षांपूर्वी, ज्ञाना सरवणन (Gnana Saravanan) यांनी नोकरी सोडली आणि त्यांच्या वडलोपार्जित 36 एकर जमि‍नीवर शेती करायला सुरुवात केली. त्याच्या पत्नीने सुद्धा त्याच्या या निर्णयात साथ दिली आणि बहुराष्ट्रीय कंपनीतील तिची नेमणूक सोडून त्याच्या मागे गेली (Farmers Success Story).

आयुष्याच्या नव्या अध्यायाची सुरुवात (Farmers Success Story)

जेव्हा तो शेतीत आला तेव्हा त्याने दोन गोष्टींचा निर्णय घेतला – एक म्हणजे तो शेतात कोणतेही रसायन न वापरता नैसर्गिक पद्धतीने शेती करायची आणि दुसरी म्हणजे त्याच्या शेतीतून नियमित उत्पन्न मिळेल अशी सोय करायची.

नैसर्गिक शेती (Natural Farming) शिकण्यासाठी त्याने आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या नैसर्गिक शेतीवरील (Art Of Living Natural Farming) तीन दिवसीय कार्यशाळेत भाग घेतला, व इतरही गोष्टी शिकायला सुरुवात केली.

शेतीतून शाश्वत उत्पन्न मिळवण्यासाठी त्यांनी एकात्मिक शेती पद्धतीला (Integrated Farming) सुरुवात केली ज्यामध्ये अल्प-मुदतीच्या आणि दीर्घकालीन उत्पन्न देणार्‍या पिकांचा वापर केला जातो. या नवीन प्रणाली आणि तंत्रांचा वापर करून शेतीला स्वयंपूर्ण बनविले जाते.

शेतीसोबतच, अधिकाधिक कृषी उद्योजक (Agricultural Entrepreneurs) तयार करण्याच्या कल्पनेवरही त्यांचा विश्वास आहे. शेतीची वाढ, पॅकेजिंग आणि विपणनासाठी हा 360-अंशाचा दृष्टीकोन शेतीला एक व्यवहार्य उपजीविकेचा पर्याय बनवण्यासाठी खूप प्रभावी आहे असे ज्ञाना सरवणन यांना वाटते.

ज्ञाना सरवणन त्यांच्या नैसर्गिक आज जीवामृत, शेणखत घटकांचा वापर करतो. त्याला नैसर्गिक शेतीतून मिळणारे उत्पादन रासायनिक पद्धतीने पिकवलेल्या उत्पादनांच्या तुलनेत जास्त पौष्टिक मूल्य असते. उदाहरण देताना तो सांगतो की नारळात एक अतिशय फायदेशीर आम्ल असते- लॉरिक ऍसिड, जे रासायनिक उपचार केलेल्या 30% च्या तुलनेत नैसर्गिकरित्या पिकवलेल्यांमध्ये जवळजवळ 50% असते. सुके खोबरे साठवून ठेवतानाही ते उन्हात वाळलेले आहेत याची खातरजमा करतो.

सरवणन यांना वाटते की आज शेतकर्‍यांसमोर दोन समस्या आहेत- मार्गदर्शनाचा अभाव आणि नकारात्मकता. या परिस्थितीत, आर्ट ऑफ लिव्हिंग जे कार्य करत आहे ते शेतकरी समुदायासाठी एक मोठी सेवा आहे.

सरवणन यांनी शेती सोबतच दुग्ध व्यवसाय, कंपोस्टिंग आणि देशी गायीपासून कोल्ड प्रेस्ड  खोबरेल तेल आणि तूप यासारखी मूल्यवर्धित उत्पादने तयार केली आहेत. यामुळे त्याला स्थिर उत्पन्न मिळते. त्यांची पत्नी कृष्णसुधा त्यांच्या शेतातील डेअरी युनिट चालवतात, त्यांच्याकडे असलेल्या 20 गायींचे पालनपोषण करतात आणि तूप तयार करणे, पॅकेजिंग करणे आणि ते थेट ग्राहकांना विकणे यावर देखरेख करतात(Farmers Success Story).

त्याचे शेत आता एक मॉडेल फार्म (Model Farm)आहे, ज्याला इतर शेतकरी सर्वोत्तम पद्धती शिकण्याचे केंद्र म्हणून भेट देतात. केरळ सरकारने त्यांना युवा कृषिका पुरस्कार देऊन त्यांच्या कार्याची दखल घेतली आहे. शेतकरी आणि शिष्टमंडळांसह 15000 हून अधिक लोकांनी आजपर्यंत त्यांच्या शेताला भेट दिली आहे(Farmers Success Story).

सरवणाचे दीसन फार्म

सरवणनच्या शेतात नारळाचे गवत, पशुधन, भाजीपाला फार्म, गांडूळ खत युनिट, बायोगॅस संयंत्र आणि मूल्यवर्धित उत्पादने तयार करण्यासाठी प्रक्रिया युनिट – पारंपरिक प्रक्रियेतून थंड दाबलेले खोबरेल तेल आणि गाय तूप असे वेगवेगळे उद्योग आहेत.

शेतातील काहीही वाया जाणार नाही याची तो काळजी घेतो. गाईच्या शेणाचा वापर जीवामृत तयार करण्यासाठी केला जातो – वनस्पतींसाठी एक नैसर्गिक पूरक, उरलेल्या शेणापासून बायोगॅस देखील तयार केला जातो आणि गांडूळ खत युनिटमध्ये जास्तीचा वापर केला जातो. त्याच्या 2 एकर  शेतात तो मिरची, टोमॅटो, वांगी आणि भोपळा इत्यादी भाजीपाला पिके घेतो , यांची विक्री तो थेट शहरात करतो.

त्यांच्या डेअरी मध्ये 20 देशी गायींचा समावेश आहे. सरासरी 100 लिटर गाईचे दूध तो सहकारी संस्थेला विकतो. गांडुळ खत युनिट दर 45 दिवसांनी 10 टन कंपोस्ट तयार करते. तो 10 रुपये प्रति किलो कंपोस्ट खत विकतो.

त्याच्या जमिनीच्या उत्तरेकडील उताराच्या शेवटी असलेले मत्स्य तलाव पावसाचे पाणी साठवून ठेवणारे नैसर्गिक जलाशय म्हणून उपयोगात येते.

आगामी पिढ्यांसाठी शेतीचा रोडमॅप तयार करण्यासाठी सरवणन यांना आतापर्यंत 3 राज्य सरकारचे पुरस्कार मिळाले आहेत (Farmers Success Story).

एक शेतकरी ते कृषी उद्योजक असा ज्ञाना सरवणन यांचा प्रवास थक्क करणारा तर आहेच शिवाय आजच्या नवीन पिढीला खूप काही शिकवण देणारा सुद्धा आहे (Farmers Success Story).