हॅलो कृषी ऑनलाईन : राज्यासह देशभरात खरीप हंगामात भातशेती (Fish-Rice Farming) मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. हे केवळ नगदी पीक नसून, ते शेतकर्‍यांच्या चांगल्या उत्पन्नाचे साधन आहे. त्यामुळे पावसाळ्यात भातशेती करण्याकडे कल आहे. भातशेतीतून अधिक उत्पन्न मिळविण्यासाठी शेतकरी खत-खते वापरतात आणि नवनवीन तंत्रे वापरतात. पण भातशेतीबरोबरच मत्स्यशेती (Fish-Rice Farming) करूनही अधिक नफा मिळवता येतो. हे अनेक शेतकऱ्यांना माहिती नसते. मात्र हे शक्य आहे. याबाबत आपण सविस्तरपणे जाणून घेणार आहोत.
फिश-राइस फार्मिंग तंत्र (Fish-Rice Farming)
भात शेतीसह मासेपालन करण्याच्या या खास तंत्राला फिश-राइस फार्मिंग (Fish-Rice Farming) म्हणतात. म्हणजे भातासह मत्स्यशेतीची कृती, जे एकात्मिक शेतीचे मॉडेल आहे. अतिसिंचन आणि पावसामुळे भात पिकाला पाणी तुंबते, जी पिकाची गरज असते. परंतु काही वेळा हे अतिरिक्त पाणी शेतातून बाहेर काढावे लागते. त्यामुळे पाण्याचा मोठ्या प्रमाणात अपव्यय होतो. अशा परिस्थितीत भातशेतीतच मासे पालन करून, पाण्याचा योग्य वापर करून भाताबरोबरच मासे पालन व्यवसायातून दुप्पट पैसे कमावता येतात.
अनेक देशांमध्ये शेतकरी कमावतायेत नफा
मत्स्य-तांदूळ शेती (Fish-Rice Farming) हे नवीन तंत्रज्ञान नाही, परंतु बहुतेक देश या तंत्रज्ञानाद्वारे आधीच मोठा नफा कमावत आहेत. ज्यामध्ये चीन, बांगलादेश, मलेशिया, कोरिया, इंडोनेशिया, फिलीपिन्स, थायलंड इ. या देशांमध्ये शेती करणे आता फायदेशीर व्यवहार होत आहे. त्यामुळे भारतातील बहुतांश भागात शेतकऱ्यांना या तंत्राचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहित केले जात आहे.
कीड-तण व्यवस्थापनासही होते मदत
या तंत्रांतर्गत भातशेतीत पाणी भरून मत्स्यपालन केले जाते. या कामाचा उत्तम फायदा घेण्यासाठी काळजी आणि योग्य प्रशिक्षण आवश्यक आहे. या दरम्यान, भात आधीच शेतात लावले जाते. त्यानंतर मत्स्यपालन तयार करून शेतात टाकले जाते. यानंतर भातशेती आणि मत्स्यपालन यांचा समतोल साधून व्यवस्थापनाची कामे केली जातात. या तंत्राने माशांचे निरोगी उत्पादन मिळते आणि भातावरील किडी व तणांची समस्याही संपते.
